Morgunblaðið - 18.09.2008, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 2008 23
Vistvæn tilþrif Mörður Árnason varaþingmaður lætur ekki sitt eftir liggja í samgönguviku sem nú stendur og fylgist með viðgerð á hjólinu sínu hjá Erni
Óskarssyni í Borgarhjólinu. Um 2.000 evrópskar borgir standa að samgönguviku og er yfirskrift hennar að þessu sinni „Hreint loft fyrir alla“.
Árni Sæberg Blog.is
Halla Rut | 17. september
Er vantrú trúarbrögð?
Ég fór í viðtal í dag á leik-
skóla sem yngsti sonur
minn (3,5 ára) er að byrja
á. Ég var þar innt eftir mín-
um trúarbrögðum og sagð-
ist ég hafa engin. Þá var ég
spurð hvort sonur minn mætti taka þátt
þegar djákni frá nærliggjandi kirkju kæmi
að tala og syngja með börnunum einu
sinni í mánuði og hvort sonur minn mætti
taka þátt í kristilegum jólaathöfnum og
syngja kristilega jólasöngva. Ég svaraði
þessu á þá leið að það skipti mig engu máli
því ég hefði ENGIN trúarbrögð og stundaði
ekki heldur þau trúarbrögð að trúa ekki.
Þetta svar mitt kemur til vegna þess að
á undarförnum árum verð ég alltof oft vör
við að sumir eru orðnir svo heitir í því að
trúa EKKI að það nálgast trúarbrögð í
sjálfu sér. Þá leið ætla ég ekki að fara. Ég
hef kosið leið frelsis og góðs siðferðis í
mínu lífi og mun standa þar. Ég ætla ekki
að fylgja leiðbeiningum frá öðrum um
hvernig ég á að lifa mínu lífi. Ég er frjáls og
læt því ekki einhverja uppskrift eða ein-
hvern sjálfkjörinn leiðtoga segja mér til um
hvað ég má og hvað ég ekki má. Margur
vantrúaður gæti við þessu sagt: en það er
verið að ljúga að barninu þínu.
Viltu að einhver fylli hausinn á honum
með þessari vitleysu og rangfærslum? Ég
segi við þá á móti: Við ljúgum að börnum
okkar alla daga. Við teljum þeim í trú um
jólasveininn, ég segi mínum börnum að
kisa komi og borði matinn ef þau borða
hann ekki. Við segjum ekki alltaf satt um
hvert við erum að fara eða rétt til um til-
gang ýmissa daglegra athafna eða gjörða
okkar.
Meira: hallarut.blog.is
Vilberg Helgason | 17. september
Hjólalestir og Tjarnar-
spretturinn 2008
Núna er komið að því að
bestu götuhjólreiðamenn
landsins leiða saman hjól-
hesta sína í æsilegustu og
skemmtilegustu götu-
hjólakeppni ársins. Í ár er
von á metfjölda áhorfenda
þar sem hjólalestir hafa aldrei verið fleiri
sem leggja leið sína frá öllum hlutum höf-
uðborgarsvæðisins að tjörninni til að sjá
þennan spennandi viðburð. Fyrirkomulag
keppninnar er þannig að skipt er niður í
karla- og kvennaflokka og hjóla karlar 15
hringi í kringum tjörnina á meðan konur
hjóla 10 hringi. Útsláttarfyrirkomulag er á
keppninni sem virkar þannig að ef fremsti
maður fer framúr keppanda sem kominn
er hring . . .
Meira: vilberg.blog.is
FRÉTTATÍMI Ríkissjónvarpsins mánu-
dagskvöldið 15. september var um margt
mjög athyglisverður og innihaldsríkur. Þar
var í löngu máli sagt frá alvarlegri stöðu á
fjármálamörkuðum, bæði hér heima og er-
lendis, og fullyrt að útlitið hefði ekki verið
jafnsvart í um 60 ár. Það eru merk tíðindi.
Þá var í fréttatímanum sagt frá alvarlegri
stöðu Eimskipa, vandræðum fólks vegna
gjaldþrots XL, hugsanlegri virkjun í Mý-
vatnssveit, líkamsárás í Þorlákshöfn, hug-
myndum um kafbát í Eyjafirði, stjórn-
arslitum í Færeyjum og svona mætti lengi
telja.
Svo kom frétt um Breiðholtsdaga. Þeir eru
nú haldnir í 6. sinn. Og þá allt í einu birtist
texti á skjánum um leið og þulur las, rétt
eins og þyrfti að þýða á íslensku það sem
hann segði. Hvað var nú á seyði? Þetta hafði
ekki gerst áður í þessum fréttatíma. Og skýr-
ingin kom í lok inngangs fréttaþular. Jú,
heyrnarlaus myndlistarmaður sýnir verk sín
á Breiðholtsdögum.
Fréttastofa Ríkissjónvarpsins ákvað sem
sagt að af því að heyrnarlaus maður er hluti
af dagskrá Breiðholtsdaga þá skuli sú frétt
textuð, svo heyrnarlausir geti nú horft á þá
frétt og skilið um hvað sú frétt snýst.
Þessi verknaður fréttastofu Ríkissjón-
varpsins lýsir að mínu viti botnlausri fyr-
irlitningu á heyrnarlausu fólki. Hvað er í
raun verið að segja heyrnarlausu fólki? Jú,
eitthvað á þessa leið: „Ykkur kemur lítt við
hvernig heimsskútan vaggar og veltur frá
degi til dags, en af því að í þessari frétt er
fjallað um einn af ykkur, þá skulum við texta
hana svo þið getið nú fylgst með ykkar fólki.“
Annað í þessum fréttatíma kom heyrnarlausu
fólki ekki við, enda var ekkert fjallað um
heyrnarlaust fólk í öðrum fréttum kvöldsins.
Það verður gleðilegur dagur í lífi heyrnar-
lauss fólks þegar stjórnendur Ríkissjónvarps-
ins uppgötva að heyrnarlaust fólk er upp til
hópa jafn vel gefið og annað fólk og þegar
þeir uppgötva að heyrnarlaust fólk hefur
jafnmikinn áhuga á samfélagi sínu og annað
fólk. Vegna þess að þá hætta þessir stjórn-
endur kannski að texta bara fréttir af Breið-
holtsdögum og gefa þessum Íslendingum kost
á að fylgjast með öllum fréttum í sjónvarpi
allra landsmanna (ekki bara hinna heyrandi).
Jóhann Hlíðar Harðarson
Þetta kemur ykkur við, annað ekki!
Höfundur er faðir heyrnarlauss manns
sem hefur áhuga á samfélagi sínu.
HINAR hráu kapít-
alísku hugmyndir um
óheft frelsi fjármagns-
ins ofar réttindum
launamanna og sam-
félagslegum gildum og
nauðsyn markaðs- og
einkavæðingar til að
ryðja brautina byrjuðu
sem jaðarsjónarmið fá-
menns hóps í Banda-
ríkjunum. En boðskap-
urinn reyndist eiga
greiðan aðgang að eyrum margra
borgaralega sinnaðra stjórnmála-
manna og hagfræðinga en þó eink-
um peningamanna. Og frjáls-
hyggjan fyllti upp í ákveðið hug-
myndafræðilegt tómarúm sem
skapaðist á 8. og 9. áratugnum.
Heimskreppan um 1930 var gleymd,
„New Deal“ orðið rykfallið og jafn-
vel gullaldarár norræns velferð-
arsósíalisma virtust að baki. Loks
féll Berlínarmúrinn, Sovétríkin
hrundu og hrokafullir hægri menn
töluðu um endanlegan hugmynda-
fræðilegan sigur.
Ekki meira um það, metum stöð-
una og horfum fram á veginn. Og þá
kemur stóra spurningin: Hvað erum
við að upplifa þessa dagana? Eru
það ekki ragnarök nýfrjálshyggj-
unnar, hins óhefta
græðgiskapítalisma
sem á endanum er að
kollsigla sjálfan sig?
Taumlaus gróðafíkn og
siðblind græðgi hefur
rekið menn áfram og
fram af brúninni. Sókn
í sífellt hraðari og meiri
skyndigróða hefur leitt
til óhóflegrar áhættu-
sækni, svo ekki sé sagt
hreinnar glæfra-
mennsku í viðskiptum.
Hugmyndafræðileg
drottnun nýfrjáls-
hyggjunnar, dyggilega undirbyggð
af helstu stofnunum og máttarvélum
hins kapítalíska heims, hefur blind-
að mönnum sýn. Að sjálfsögðu réru
stórfyrirtækin undir meðan þau í
nafni hnattvæðingar lögðu heiminn
að fótum sér. Þessi múgsefjun og
samvirkni fjármálaaflanna, stærsta
hluta stjórnmálalífsins og fjöl-
miðlanna leiddi til aðhaldsleysis og
gagnrýnisleysis. Menn gengu á lag-
ið. Öllum hugmyndum um reglu-
setningu, eftirlit og takmarkanir var
ýtt út af borðinu sem fjandsamleg-
um, úreltum eða gamaldags. Alvitur
og óskeikull markaðurinn einn
skyldi ráða.
Annað kemur nú á daginn. Ný-
frjálshyggjubyltingin er að éta börn-
in sín. Ýmsir spámenn og æðstu páf-
ar hafa að undanförnu farið að viðra
efasemdir sínar og munar um minna
en menn eins og Bill Gates, George
Soros, Alan Greenspan og Warren
Buffett. Með mismunandi hætti hafa
þeir og ótalmargir fleiri sagt að ým-
islegt þurfi a.m.k. endurskoðunar
við. Og vel að merkja: þessir menn
gera það ekki sérstaklega út af
áhyggjum sínum af umhverfinu eða
vaxandi misskiptingu og ójafnri
dreifingu auðs og velsældar um
hnöttinn, heldur einfaldlega vegna
þess að þeir skynja að mótorinn
sjálfur, hinn vestræni heimskapítal-
ismi, er tekinn að hiksta; það er
kominn sandur í legurnar.
Vaxandi umræður eru nú bæði
austan hafs og vestan um að ekki
verði umflúið að horfast í augu við
staðreyndir, læra af mistökum und-
anfarinna ára og grípa í taumana.
Lausnin er augljóslega ekki fólgin í
að ríkisvaldið hlaupi til aðstoðar
markaðnum, sem ekkert vildi af því
hinu sama ríkisvaldi vita meðan allt
lék í lyndi. Það væri himinhrópandi
heimska og ranglæti að dæla pen-
ingum úr almannasjóðum til að
koma nýfrjálshyggju-kapítalism-
anum aftur á lappirnar í óbreyttri
mynd. Þó það sé vissulega spaugi-
legt að sjá hægri sinnaðar ríkis-
stjórnir í Bretlandi, Bandaríkj-
unum og víðar þjóðnýta banka og
dæla fé úr seðlabönkum inn í fjár-
málageirann til að afstýra lausa-
fjárskorti er öllum ljóst að þar er
ekki um varanlega lækningu að
ræða. Umræðan er á þeim nótum
að endurskoða þurfi leikreglurnar,
færa vald á nýjan leik frá mark-
aðnum og peningamönnunum til
lýðræðislega kjörinna stjórnvalda
og undir endurskoðað og hert
regluverk. Fleiri láta í sér heyra. Í
Bretlandi hefur hópur manna sem
kallar sig „real industrialists“ eða
raunverulegir atvinnurekendur
minnt á sig og sagt: Þarna sjáið þið
hvaða vit verður í fjármálaheim-
inum og viðskiptalífinu ef það eru
eingöngu peningamennirnir og hið
gráðuga áhættufjármagn sem ráða
en áherslur hefðbundins atvinnu-
rekstrar gleymast. Og er hér ekki
að sannast þá hið fornkveðna að
markaðurinn, góður til síns brúks
sem hann getur verið, er um leið
ófreskja sem þarf að temja og hafa í
böndum því annars fer illa?
Hér skal það fullyrt að almenn-
ingur upp til hópa vill ekki samfélag
frumskógarlögmála og blindrar
gróðahyggju. Það þarf leikreglur
auk lýðræðislegs og sterks aðhalds.
Stjórnvöld þurfa að hafa í sínum
höndum völd og úrræði til að gæta
almannahagsmuna þannig að þeir
verði ekki fyrir borð bornir í þágu
taumlausra einkagróðasjónarmiða.
Þeir sem talað hafa fyrir fé-
lagslegum áherslum og varað við af-
leiðingum óheftrar nýfrjálshyggju
sjá auðvitað ekkert nýtt í þessum
boðskap. Þetta teljum við okkur
hafa verið að segja undanfarin 10-
20 ár, sem höfum varað við en talað
fyrir daufum eyrum. Nú þegar
þessi ragnarök nýfrjálshyggju-
kapítalismans ganga yfir er stóra
spurningin hvort ekki sé lag. Svo
notað sé gamalt en gott orðalag: að
manngildið verði á nýjan leik sett
ofar auðgildinu og samfélag manns-
ins sjálfs í öndvegi en ekki einir
saman gróðahagsmunir fjármagns-
eigenda og þeirra sem braskað hafa
með annarra fé eða myndað froðu-
gróða í sýndarheimi afleiðu-, vafn-
inga- og lánsviðskipta. Það er svo
efniviður í aðra grein að ræða þessi
tímamót í hinu séríslenska sam-
hengi.
Eftir Steingrím J.
Sigfússon »Eru það ekki ragna-
rök nýfrjálshyggj-
unnar, hins óhefta
græðgiskapítalisma sem
á endanum er að koll-
sigla sjálfan sig?
Höfundur er formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs.
Ragnarök nýfrjálshyggjunnar
Steingrímur J.
Sigfússon