Morgunblaðið - 01.11.2008, Qupperneq 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 2008
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
„STAÐAN er erfið og við teljum að
12 til 13 þúsund manns verði at-
vinnulaus í byrjun næsta árs,“ segir
Gissur Pétursson, forstjóri
Vinnumálastofnunar. Atvinnuleys-
istölurnar sem stofnunin gerir ráð
fyrir nema um sjö prósent atvinnu-
leysi. Samkvæmt nýjustu tölum
mælist atvinnuleysi nú 2,3 prósent
og því er um mikla og hraða breyt-
ingu að ræða á skömmum tíma. „Það
er viðbúið að þessi mikla breyting
verði sársaukafull fyrir marga og nú
ber fólki skylda til þess að reyna að
hlúa að þeim sem verða fyrir því að
missa vinnuna,“ segir Gissur.
Mikið álag hefur verið á starfs-
fólki Vinnumálastofnunar vegna
uppsagna en allar uppsagnir yfir
þrjátíu starfsmanna, sem teljast til
hópuppsagna, þarf að tilkynna til
stofnunarinnar.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn spáir
því að atvinnuleysi verði aðeins
minna í byrjun næsta árs en Vinnu-
málastofnun gerir ráð fyrir, eða 5 til
6 prósent. Alþýðusamband Íslands
hefur spáð því að atvinnuleysi verði
um 4,5 prósent á næsta ári.
Margar tilkynningar
Eins og greint var frá í Morgun-
blaðinu í gær hefur rúmlega 2.000
manns verið sagt upp störfum í hóp-
uppsögnum á síðustu vikum. Sér-
staklega hefur ástandið verið slæmt
í byggingariðnaðinum en stór og
smá verktakafyrirtæki hafa verið að
segja upp fólki vegna fyrirsjáanlegs
verkefnaskorts. Ris ehf., sem hefur
verið með rúmlega 200 starfsmenn í
vinnu á undanförnum árum, sagði í
gær upp 60 manns. Magnús Jóns-
son, framkvæmdastjóri Riss, segir
horfurnar ekki góðar. „Því er ekki
að leyna að horfur á byggingar-
markaði eru ekki góðar. Næstu
mánuðir verða erfiðir þar sem verk-
efnastaða er slæm og fjármögnun
erfið. Hins vegar eru allir þessir
starfsmenn með ýmist þriggja eða
fjögurra mánaða uppsagnarfrest,“
segir Magnús.
Nokkur fyrirtæki hafa gripið til
þess að lækka laun starfsmanna til
þess að koma í veg fyrir uppsagnir.
Þar á meðal er Nýherji sem til-
kynnti í gær um 10 prósent lækkun
launa hjá öllum starfsmönnum nema
þeim sem hafa undir 300 þúsund á
mánuði. Þeir halda sínu. Fimmtán
starfsmönnum var þó sagt upp en
heildarfjöldi þeirra sem starfa hjá
félaginu hér á landi er 550 en í dótt-
urfélögum félagsins erlendis starfa
um 170 manns. Samkvæmt upplýs-
ingum frá skrifstofum stéttarfélag-
anna hefur töluvert verið um upp-
sagnir sem teljast til hópuppsagna
en nákvæmar tölur um þær liggja
ekki fyrir.
„Staðan er erfið“
 Vinnumálastofnun spáir um 7 prósent atvinnuleysi í byrjun
næsta árs  Horfurnar ekki góðar, segir Magnús Jónsson
Morgunblaðið/Kristinn
Byggingar Verulega hefur hægt á byggingarframkvæmdum á höfuðborg-
arsvæðinu að undanförnu. Í Garðabæ eru á sjötta hundrað íbúða óseldar.
Í HNOTSKURN
»Áður en skilanefndir ávegum Fjármáleftirlitsins
tóku yfir íslensku bankana var
því spáð að atvinnuleysi myndi
verða um þrjú prósent á næsta
ári.
»Hrun bankanna gerði stöð-una mun verri og byggir
spá Vinnumálastofnunar um
sjö prósent atvinnuleysi á til-
kynningum sem stofnuninni
hafa borist að undanförnu.
FYRIRTÆKI hafa að
undanförnu verið að
leita leiða til þess að
hagræða án þess að
segja upp fólki. Þó
uppsagnir hafi sjaldan
verið fleiri en nú hafa
fyrirtæki einnig í
stórum stíl minnkað
starfshlutfall starfs-
manna frekar en að segja upp. Litið er á það
sem síðasta kost að segja upp fólki og hafa
stéttarfélög víðs vegar um landið beint því til
fyrirtækja að reyna með öllum ráðum að
draga úr rekstrarkostnaði með öðru móti en
að segja upp fólki. Fyrirtæki hafa lækkað
laun, auk þess sem ýmis annar kostnaður hef-
ur verið skorinn niður, áður en til uppsagna
hefur komið.
Síðasti kostur
ÁRVAKUR, útgáfufélag Morg-
unblaðsins, sagði í gær upp 26
starfsmönnum. Þar af eru 19 upp-
sagnir vegna niðurskurðar en sjö
vegna breytinga á starfsemi Árvak-
urs eða endurskipulagningar þar
sem gert er ráð fyrir einhverjum
endurráðningum. Auk uppsagna
verða laun stjórnenda hjá fyrirtæk-
inu lækkuð.
Einar Sigurðsson, forstjóri Árvakurs, segir Morgunblaðið
hafa mikilvægu hlutverki að gegna, nú sem áður. „Nú í efna-
hagsþrengingum gegnir Morgunblaðið mjög mikilvægu hlut-
verki og það er augljóst að almenningur lítur á fréttaflutning
þess sem ákveðna kjölfestu í upplýsingamiðlun. Áskrifendum
fjölgar og í lestrarmælingu Gallups, sem gerð var fyrir Morg-
unblaðið nú í vikunni, kemur í ljós að hér um bil þriðjungi fleiri
lesa blaðið en fyrr í haust. Lestur blaðsins mælist nú um 52% á
móti 38% í haust.“
26 sagt upp hjá Árvakri
förnu sem tækju til 3.500 manna á
árinu.
Jóhanna tilkynnti á fundinum nýtt
frumvarp til laga sem kynnt hefði ver-
ið í ríkisstjórn í gærmorgun. Því væri
ætlað að hvetja fyrirtæki til að draga
úr uppsögnum starfsfólks eins og
kostur er og nýta nýtt úrræði um
hlutabætur Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs.
Lengdur bótatími
Verði frumvarpið að lögum verða
breytingarnar þær að tíminn sem
heimilt verður að greiða fólki tekju-
tengdar atvinnuleysisbætur lengist í
samræmi við lækkað starfshlutfall.
Skerðing atvinnuleysisbóta vegna
launagreiðslna fyrir hlutastarf fellur
einnig niður. Frumvarpinu er einnig
ætlað að vernda réttindi launafólks
hjá Ábyrgðarsjóði launa. Verði fyrir-
tæki gjaldþrota munu greiðslur úr
sjóðnum miðast við tekjur samkvæmt
starfshlutfalli sem viðkomandi gegndi
áður en til samdráttar kom í fyrirtæk-
inu á tímabilinu 1. október sl. til 31.
janúar 2009.
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
JÓHANNA Sigurðardóttir, félags-
og tryggingamálaráðherra sagði í
ávarpi á ársfundi Vinnumálastofnun-
ar í gær, að það væri mat stofnunar-
innar að atvinnuástandið ætti eftir að
versna mjög hratt næstu vikur, ekki
síst með tilliti til fjölda hópuppsagna.
„Vegna ört versnandi ástands spáir
Vinnumálastofnun enn meira at-
vinnuleysi en hún gerði fyrr í þessum
mánuði og telur líkur á að það verði
um eða yfir 7% í lok janúar, eða um
13-14 þúsund manns. Tekið skal fram
að erfitt er að spá við þessar aðstæður
og rétt að hafa fyrirvara á þessum töl-
um,“ sagði Jóhanna. Hún sagði að
hópuppsagnir liðinna daga gæfu til
kynna versnandi atvinnuástand.
Fram kom að samtals hefði verið til-
kynnt um hópuppsagnir að undan-
Jóhanna Sigurðardóttir segir atvinnuástandið munu versna mjög hratt næstu vikur
Fyrirtæki nýti sér hlutabætur
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ávarp Ráðherra taldi kjark í starfs-
menn Vinnumálastofnunar.
Í HNOTSKURN
»Starfsmaður með fullanatvinnuleysisbótarétt sem
fer úr 100% starfi í 50% getur
fengið tekjutengdar atvinnu-
leysisbætur í sex mánuði í stað
þriggja áður verði nýtt frum-
varp að lögum.
»Föst laun starfsmanns fyr-ir 50% starfshlutfall eða
meira munu ekki skerða hlut-
fallslegar atvinnuleysisbætur
eins og verið hefur.
Eftir Unu Sighvatsdóttur
una@mbl.is
„NÚ reynir á að sýna að stjórnvöld
geti brugðist hratt við, því síst af öllu
viljum við að nemendur okkar flosni
frá námi,“ segir Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir menntamálaráð-
herra. Í gær voru kynntar aðgerðir
vegna erfiðrar stöðu námsmanna er-
lendis, í samvinnu við Lánasjóð ís-
lenskra námsmanna og Samband ís-
lenskra námsmanna erlendis.
Aðgerðunum, sem miðast við
skólaárið 2008 – 2009 er ætlað að
eyða allri óvissu fyrir íslenska náms-
menn sem margir hverjir hafa átt í
miklum erfiðleikum erlendis undan-
farið. M.a. verður veitt aukalán, sem
samsvarar framfærslu allt að
tveggja mánaða, til þeirra sem eru í
sárri neyð vegna ástandsins, s.s.
þeirra sem misst hafa húsnæði sitt.
Námsmenn þurfa að sækja sérstak-
lega um þessi aukalán og sýna um
leið fram á að þeir hafi orðið fyrir
óviðráðanlegri röskun.
Þá verður tekjuskerðing lækkuð í
5%, vaxtastyrkur hækkaður vegna
aukins fjármagnskostnaðar og geng-
isviðmiðun breytt á útreikningi lána
til skiptinema. LÍN mun einnig
koma til móts við þá sem greiða nú af
námslánum að loknu námi. Tekið
verður tillit til þeirra sem verða fyrir
20-30% tekjufalli á milli 2008-2009
með lækkun afborgunar og þeim
sem eru í vanskilum boðinn aukinn
sveigjanleiki með afborganir á gjald-
daga 1. september síðastliðinn og 1.
nóvember 2008.
Námsmenn geta haft samband við
lánasjóðinn strax eftir helgi til að
óska eftir aðstoð. Þá hefur LÍN beint
því til banka að endurskoða yfir-
dráttarheimildir lánþega LÍN með
tilliti til gengisþróunar og að ekki
verði felldar niður yfirdráttarheim-
ildir í erlendri mynt. A.m.k. einn
banki, Landsbankinn, hefur þegar
brugðist við þeirri beiðni.
Morgunblaðið/Ómar
Samvinna Garðar Stefánsson hjá SÍNE er sáttur við viðbrögð stjórnvalda.
Námsmenn
fá aðstoð LÍN
Í HNOTSKURN
»Boðin verða aukalánvegna röskunar á högum
lánþega erlendis
»Vaxtastyrkjur verðurhækkaður úr 250 kr. í 400
kr. fyrir hverja ECTS-einingu
»Tekjuskerðing við náms-lán lækkar úr 10% í 5%
»Við útreikning á lánum tilskiptinema verður miðað
við gengið 25. sept í stað 1.
júní
RJÚPNAVEIÐITÍMABILIÐ hefst í
dag og stendur til 30. nóvember.
Veiði er heimil fjóra daga vik-
unnar, fimmtudaga til sunnudaga.
Veiðidagar verða því 18 eins og á
síðasta ári. Bann við sölu á rjúpum
og rjúpnaafurðum gildir enn. Grið-
land rjúpu verður áfram á Suðvest-
urlandi.
Að mati Náttúrufræðistofnunar
hefur orðið óvænt þróun í rjúpna-
stofninum í ár. Fækkunarskeið
virðist afstaðið, kyrrstaða er um
landið vestanvert en aukning á
austanverðu landinu. Nátt-
úrufræðistofnun ráðleggur að
heildarveiði í ár fari ekki yfir 57
þúsund rjúpur. Á vef Umhverf-
isstofnunar hvetur Þórunn Svein-
bjarnardóttir umhverfisráðherra
skotveiðimenn til að leggja sitt af
mörkum og skjóta ekki fleiri rjúpur
en þeir þurfa fyrir sig og sína.
Þannig stuðli þeir að því að áfram
verði gengið til rjúpna á Íslandi um
ókomna framtíð. aij@mbl.is
Hvetur til
ábyrgra veiða