Skinfaxi - 01.02.1994, Page 29

Lúðvík Gústafsson deildarstjóri hjá Hollustuvernd ríkisins:
Skynsamleg innkaup
- draga úr uppsöfnun sorps
70-75 prósent glerja, áldósa og plastflaska skila sér til söfnunarstöðva.
Menn hafa haft af því vaxandi
áhyggjur að förgun úrgangsefna
með brennslu eða urðun leiði til ó-
viðunandi umhverfismengunar.
Þetta hefur orðið til þess að æ frekar
er hugleitt hvernig nýta megi úr-
gangsefni eða hvernig hægt sé að
koma í veg fyrir að allt of mikið
magn þeirra myndist.
Frekari nýting úrgangsefna er í dag-
legu tali oft nefnd endurvinnsla. Undir
endurvinnslu flokkast svo endurnýting
efna, endurheimting eða endurmyndun
þeirra og hin eiginlega endurvinnsla.
Endurnýting felur í sér endurtekna
notkun sömu hluta, til dæmis á gler-
flöskum. Með endurheimtingu er átt
við hreinsun efna af aðskotaefnum til
að fá þau í upprunalegt ástand, en
einng er átt við nýtingu orku úr sorpi,
til dæmis brennslu sorps til varma- eða
raforkuframleiðslu. I endurvinnslu er
úrgangsefnum bætt inn í framleiðslu-
ferli vöru, til dæmis þegar muldar gler-
flöskur eru notaðar í nýframleiðslu á
gleri eða áldósir í álbræðslu. Einnig er
ný vara búin til úr úrgangsefnum, til
dæmis pappír úr endurunnum dagblöð-
um eða plastílát úr gömlu plasti.
A Islandi er endurvinnsla úrgangs-
efna ekki langt á veg komin þó að hún
hafi tekið stórt stökk fram á við þegar
skilagjaldi á drykkjarílát var kornið á
1989. Nú skila sér 70-75 prósent
glerja, áldósa og plastflaska til söfnun-
arstöðva. Að vísu er ekki nema hluti
þessara efna endurnýttur, til dæmis
álið og plastefni. Framleiðsla og notk-
un á endurunnum pappír er til staðar en
er ekki umfangsmikil. Helst má þar
nefna framleiðslu á eggjabökkum.
Vonir stóðu til að allt brotajárn á
landinu gæti farið í bræðslu, en þær
vonir rættust ekki þar sem stálbræðslan
í Hafnafirði varð gjaldþrota eftir aðeins
átta mánaða starfsemi. I stað þess að
fara í bræðslu er brotajárnið sem safn-
ast hefur á lóð stálfélagsins tætt og
málmflísarnar fluttar út. Á Akureyri er
starfrækt fyrirtæki sem breytir gömlum
hjólbörðum í gúmmímottur og hellur.
Á þessari stuttu upptalningu, sem er
þó ekki tæmandi, sést að endurvinnsla
úrgangsefna er ekki umfangsmikil enn
sem komið er. Ekki má gleyma endur-
vinnslu úrgangs í görðum til gróður-
moldargerðar, sem einstaklingar hafa
lengi stundað.
Vandað til innkaupa
Eru Islendingar þá ekki nógu dug-
legir við endurvinnslu, eða er hægt að
stórauka hana? Áður en þessu er svar-
að er rétt að huga að réttri meðferð ú-
gangsefna í heild. Það er samdóma álit
llestra þeirra sem þurfa að fást við úr-
gangsefni, að mikilvægast sé að láta
vörur ekki verða að sorpi. Ekki er
heppilegt að kaupa vörur í tvöföldum
eða þreföldum umbúðum, sem eru ein-
göngu til skrauts en ekki til að verja
vöruna fyrir hnjaski eða örverum.
Mælt er með, að verslað sé með inn-
kaupakörfu eða tösku í stað þess að
kaupa plastpoka. Mikilvægast er að
minnka sorpmagn.
Brennsla sorps og urðun eru neðst á
þessum lista yfir meðferð úrgangsefna.
Brennsla er þó ofar en urðun, þar sem
Skinfaxi
29