Skinfaxi - 01.02.1994, Síða 30

hægt er að nýta varmann sem myndast
við brennslu sorps. Að Svínafelli í Ör-
æfasveit er til dæmis rekinn sorp-
brennsluofn, sem gefur 40 lítra á mín-
útu af 70 gráðu heitu vatni. Er áformað
að nota það í sundlaug sem komið
verður upp fyrir ferðamenn.
Til þess að endurvinnsla úrgangs-
efna sé skynsamleg frá sjónarhóli um-
hverfisverndar, þarf að skapa markað
fyrir vörur úr endurunnu efni. Hann er
forsenda þess að lagt sé í þá fyrirhöfn
að safna efni til vinnslu. Einnig þarf að
sjá til þess að endurvinnslan skapi ekki
ný mengunarvandamál. Hér er átt við
að framleiðslan sjálf megi ekki leiða til
aukinnar mengunar í umhverfi verk-
smiðjunnar. Söfnun og langur flutning-
ur vöru til endurvinnslu gæti þýtt
aukna loftmengun af völdum flutnings-
tækjanna sem flytja vöruna. Nýtt dæmi
til umhugsunar í því sambandi er söfn-
un plasts í Þýskalandi, en almenningur
hefur tekið mjög vel undir í því máli.
Nú hefur svo gríðarlegt magn safnast
upp þar og í nágrannalöndunum að til
vandræða horfir með endurvinnslu.
Hluti þessa uppsafnaða úrgangsplasts
er nú fluttur til Kína, þar sem flokkun
og endurvinnsla borgar sig vegna ó-
dýrs vinnuafls.
Á síðustu misserum hefur talsvert
verið fjallað um svokallaða jarðgerð
hér á landi. f grundvallaratriðum eru
öll lífræn úrgangsefni hæf til jarðgerð-
ar, svo sem garðaúrgangur, matarleifar,
pappír og pappaumbúðir, úrgangur úr
sláturhúsum og fiskvinnsluúrgangur,
svo eitthvað sé nefnt. Síðastliðið sumar
voru hafnar tilraunir á Hólmavík með
jarðgerð í heimahúsum. Tilraunin felst
meðal annars í því að athuga hver gæði
væntanlegrar gróðurmoldar verða og
hve langan tíma tekur að búa hana til.
Ýmist er öllu lífrænu efni blandað
saman eða það flokkað eftir jurta- og
dýraúrgangi, í einangruðum eða óein-
angruðum rotkössum. Sorpa íhugar nú
að setja af stað jarðgerð með stærra
umfangi en samhliða þarf væntanlega
að huga að markaði fyrir þá gróður-
mold.
Nýir möguleikar
Fyrir utan þau dæmi sem hér hafa
verið nefnd um endurvinnslu úrgangs-
efna á íslandi bætast stöðugt við nýir
endurvinnslumöguleikar. Má þar nefna
endurvinnslu á filmum.
I heild séð eru þó horfur á aukinni
endurvinnslu útgangsefna ekki góðar.
Innanlandsmarkaðurinn er í flestum til-
vikum of lítill, en útflutningur verður
æ erfiðari þar sem verð á úrgangsefn-
um til endurvinnslu fer sílækkandi.
Samt sem áður verður að athuga og
nýta eftir atvikum alla möguleika á
endurvinnslu sem bjóðast. Rætt hefur
verið um að sveitastjórnir bjóði upp á
aukna flokkun sorps með fleiri gerðum
af sorpílátum. Þetta mál er enn á um-
ræðustigi og hvergi áformað að stuðla
að aukinni flokkun sorps í heimahús-
um, sennilega vegna þess að óljóst er
hvað gera skuli við flokkuð úrgangs-
efni eftir söfnunina.
Endurvinnsla getur verið einn liður í
umhverfisvænni meðferð sorps, en vilji
menn leysa sorpvandamálið, er engin
leið fram hjá aðferðum sem stuðla að
minnkun úrgangsefna. Menn verða að
gera sér grein fyrir því að endurvinnsla
er einungis kafli á hringferli sem kalla
mætti hringrás efnisins, frá frum-
vinnslu úr jörðu til endanlegs niður-
brots í lofti, á láði og legi. Leggja þarf
meiri áherslu á upplýsingamiðlun um
hringferli efna til að forðast það að
ntengunarvandamál séu einungis færð
frá einum stað til annars. Raunveruleg
efling endurvinnslu er fólgin í því að
skapa markað fyrir endurunnar vörur
og hugsanlega að lækka neysluskatta á
þeim. Einstaklingar geta endurnýtt
marga hluti eða stuðlað að lengri end-
ingartíma vöru, eins og eftirfarandi úr-
dráttur úr leiðbeiningabæklingi frá
Kaliforníu sýnir:
• viðhald og viðgerð hluta í stað
þess að henda þeim.
• hlutir séu gefnir til líknarstofnana
í stað þess að þeim sé hent.
• að keyptar séu margnota vörur í
stað einnota.
• að keypt sé vönduð vara sem end-
ist lengur.
• að keyptir séu hlutir með sem
minnstar umbúðir.
• að stuðlað sé að minni notkun urn-
búða með því að kaupa t.d. ávaxta-
þykkni eða áfyllingarskammta, svo
sem fyrir þvottavélar.
Hver og einn getur lengt þennan
lista og hugleitt hvernig hægt sé að
lengja endingartíma vöru. Umferðar-
hraði vöru í hringrás efnisins er orðinn
of mikill sem leiðir ekki bara til síauk-
innar umhverfismengunar heldur
einnig til þess að verðmæt efni ganga
fyrr til þurrðar. Við höfum ekki lengur
efni á því að sóa verðmætum.
Muldar glerflöskur eru notaðar í nýfram-
leiðslu á gleri.
Pappír má nota til jarðgerðar.
30
Skinfaxi