Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1975, Side 60

hjá oss í fiskiútgerð vorri, lýsis-
bræðslu o. fl. munu lesendur
Þjóðólfs mega búast við innan
skamms svona smám saman“.
Nú hafa vafalaust margir beð-
ið með eftirvæntingu eftir þess-
ari skýrslu, og fyrri hluti henn-
ar birtist þegar 3 vikum eftir
komu þeirra í Þjóðólfi. Til að
semja hana höfðu þeir félagar
valið Guðmund „ýngismann" á
Landakoti. I upphafi skýrslunnar
segir m. a.:
„Við komum til Björgvin 24.
ágúst og fórum strax daginn eft-
ir að skoða fiskveiðaútbúnaðinn,
en leituðum einkum eftir því
fyrst og fremst, sem við hugsuð-
um að gæti verið oss að verulegu
gagni og því sem helzt gæti átt
við okkar aflabrögð og annað á-
stand vort heima, en það leit svo
út, sem það væri hér sízt að
finna ,og sáum við þá, að margt
af því var til heima á íslandi,
enda vorum við oftar en einu
sinni spurðir að, hvort við hefð-
um ekki komið með nokkuð heim-
anað, og má af því ráða, hversu
það var leiðinlegt fyrir oss, að
hafa engi veiðarfæri með oss og
sjá, að ekkert var frá Islandi til
sýnis þar í Björgvin, nema illa
verkaður saltfiskur, sem hafði
verið sendur þangað frá Kaup-
mannahöfn“.
Skýrslan byrjar ekki efnilega!
Alls er hún eins og ca. 4 dálkar
í Víkingi. Er ekki rúm til að
rekja hana hér, en hún er nán-
ast almenn frásögn um ýmislegt
varðandi fiskiveiðar Norðmanna
og veiðarfæri þeirra. í febrúar
1866 birtist svo útskorin mynd
í Þjóðólfi, sem var einstakt fyr-
irbæri, af bræðslupotti, og stóð
ofan við hana þessi klausa:
„B j örgvinarfararnir, landar
vorir, er hafa fyrr í blaði þessu
skýrt oss svo rækilega frá lifr-
arbræðslunni til þess að ná úr
henni bezta og mesta lýsi, sem
verða má, höfðu með sér út hing-
að uppdrátt af eldsgagni því eð-
ur bræðslupotti, sem til þess er
liafður. Hefur herra Geir Zoéga
látið skera út mynd eftir mál-
verkinu, og setjum vér hana hér
212
til fróðleiks lesendum vorum“.
Fyrir neðan myndina voru svo
skýringar á því, hvað væri hvað.
En næst lætur Oddur V. Gísla-
son frá sér heyra. Sendir hann
ritstjóra Þjóðólfs nokkrar línur
um „Björgvinarförina og Björg-
vinarfarana o. s. frv.“
Fyrst rekur Oddur aðdragand-
ann að förinni, og kemur þar
fram um fram það, sem áður er
getið, að sjávarbændur höfðu
einnig verið beðnir að senda hinu
heiðraða Bústjórnarfélagi ýmsa
hluti og áhöld, sem hér tíðkuðust
við fiskiveiðar, sem senda mætti
til Björgvinar."
CMdur kveður valinkunna
menn hafa verið valda til farar-
ínnar, en sér sé ekki með öllu
5j óst, á hverra vegum þeir hafi
íarið, því að eftir því fari þær
fcröfur, sem til þeirra sé hægt að
gera. En hafi þeim verið lagt fé
til fararinnar, þá sé það auðvit-
að, að það hafi verið gert í al-
mennings þarfir, en ekki fyrir
neinn einstakan. Þeim beri þá
skylda til að skýra frá því, hvern
ig þeir hafi brúkað tímann og
peningana. Tímann, sem þeir
ætluðu að verja til almennings
heilla, og peningana, sem þeim
voru lagðir til fararinnar. Síðan
snýr hann sér að skýrslunni:
Skýrslan ber með sér áhuga-
leysi og eftirtökuleysi, og ég álít,
að hún geti gert eins mikið illt
eins og gott, ef einhver yrði til
þess að fylgja henni“. Þó telji
hann að henni nokkurt gagn,
sem sagt að því leyti sem grein-
in um laxveiðina geti minnt okk-
ur á það, „að vér sjálfir vísvit-
andi eyðileggjum þennan atvinnu
veg“. Og það sé eflaust rétt sem
í skýrslunni standi, að það sé
„sennilegt mjög, að netin séu
veiðnari, ef þau eru samlit botn-
inum“. Síðan snýr hann sér að
einstökum atriðum í skýrslunni:
„I skýrslunni er sagt frá,
hvernig síldarbátar séu að aftan,
og að þar fáist 8 til 9 rd. fyrir
eina tunnu af velverJcaðri síld.
Hvaða gagn hef ég af slíkri upp-
lýsingu, þegar ég hvorki veit,
hvernig ég á að ríða netið, og
því síður hvernig ég á að verka
síldina, sem þó er aðalatriðið.
Um lýsisbræðslu er farið mörg
um orðum, og^enda bræðsluílátið
framkomið í mynd. Samt sem áð-
ur ef einhver ætlaði að fara eftir
þessu, sem heita má aldeilis sama
aðferð, og skrifað er um í fiski-
bók eftir herra Jón Sigurðsson,
þá er, þegar minnst varir, allt
orðið ónýtt. Það er óhætt að
segja, að meðalalýsi má bræða í
hverju íláti, sem er lýsishelt. En
vilji þeir brúka pottinn, þá reið
meira á því að sýna, hvernig bú-
ið er um hann, þegar hann er sett
ur upp, heldur en að sýna mynd
af sjálfum honum. Aðalatriðinu
í lýsingu þessari er líka sleppt,
sem sé hvemig ílát megi brúka
undir þetta lýsi . . .
Til þess að gjöra netin hvít, er
sagt að eigi að sjóða þau í bark-
arlegi, en í stað barkar megi líka
brúka Sóda. En í skýrslunni eru
engin hlutföll gefin milli Sódans
og vatnsins, og er því líklegast,
ef einhver ætlaði að þvo úr Sóda,
að hann brenndi allt í sundur".
Ýmislegt fleira tekur Oddur til
meðferðar úr skýrslunni í svip-
uðum dúr og lýkur grein sinni
með þessum orðum:
„Að sinni læt ég hér við lenda
og vona, að þessir heiðruðu
Björgvinarfarar bæti löndum
sínum þessa skýrslu með annarri
betri, þ v ' ugt er, að þess-
ir menn eru ti. gnaðar- og áhuga-
memi, hvað þeirra eigin hag
snertir".
Eftir rúman mánuð heyrist
svo frá Björgvinarförum. Segja
þeir, að í blaðinu hafi birzt nokk-
urs konar áminningar eða hirt-
ingarræða frá herra kandidat í
guðfræði 0. V. Gíslasyni. Fyrri
'hluta greinar hans (þ. e. um far-
areyrinn) ælti þeir ekki að svara.
Hinir aðgætnu landar muni hér
v-m bil geta getið sér til um til-
gang hans. En síðan segir orð-
rétt:
„Vér játum það að vísu, að
skýrsla okkar um Björgvinar-
ferðina hefði bæði mátt og átt að
vera greinilegri, en fyrst er nú
það, að tíminn var ekki lagur, frá
VlKINGUR