Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1976, Síða 65

Samstarf
á hafinu
Sjóveldin sækja fram:
Risatankskipið SEA SAINI 355 þús. brt. lestir.
Sá fyrsti af 7 slíkum, sem eru í smíðum hjá
Kockums í Svíþjóð. Eigendur Saléns AB.
Viktor Miknovits, fréttaskýrandi
APN, átti eftirfarandi viðtal við
Vasilí Fedénko, aðstoðarmann
ráðherra sovéska kaupflotans.
APN — Margt hefur verið rætt og
ritað uppá síðkastið um kreppu í
alþjóðlegum skipaflutningum:
kaupflotar margra landa eru stöð-
ugt illa nýttir, sum skip eru alls
ekki notuð og dregið hefur úr
skipasmíðum. Á sama tíma er
talsverð gróska í alþjóðaviðskipt-
um, sem eru óhugsandi án skipa-
flutninga. Hverjar eru ástæðurnar
fyrir svo mótsagnakenndu
ástandi?
VF — Þetta ástand er vissulega
fyrir hendi, en það er ekkert und-
arlegt við það. Þetta er árangurinn
af ófullkomnum viðskiptatengsl-
um í heiminum og síaukinni sam-
keppni milli skipa- og olíufyrir-
tækja ýmissa landa. En hvað ligg-
ur að baki þessari síauknu sam-
keppni? í fyrsta lagi er hér um að
ræða þá breytingu, sem á sér stað á
samskiptum þróunarlanda og
hinna þróuðu iðnaðarlanda. Til
skamms tíma höfðu einokunarfyr-
irtæki auðvaldslandanna frjálsar
hendur til að notfæra sér auðlindir
þróunarlandanna, en nú er slíkt
ekki lengur fyrir hendi. Þróunar-
löndin hafa nú ýmist að hluta eða
VÍKINGUR
að fullu þjóðnýtt erlend fyrirtæki
sem vinna olíu og önnur dýrmæt
efni úr jörðu. Þau vinna líka ötul-
lega að því að koma sér upp eigin
kaupflotum til að flytja sínar vör-
ur, i stað þess að leyfa erlendum
skipafélögum að hirða gróðann af
þeim flutningum. Árangurinn af
þessu er sá, að skroppið hefur
saman verksvið olíufélaganna,
námufélaganna og einokunar-
hringja, og flutningar skipafélag-
anna hafa minnkað. Við þessar
nýju aðstæður hefur komið upp
hörð samkeppni um skiptingu á
þeim flutningi sem eftir er, og um
áhrif innan kaupflota þróunar-
landanna. Keppinautarnir finna
upp nýjar aðferðir til að viðhalda
stöðu sinni: þeir stofna sameigin-
leg félög í þróunárlöndunum, af-
henda þessum ríkjum skip með
allri áhöfn, og taka upp tollvernd-
arkerfi.
I þessari samkeppni hlýtur sá
sterkari að fara með sigur af hólmi.
Lítil skipafélög þola t.d. ekki sam-
keppnina við stóra olíuhringi.
Stærstu hringirnir ryðja keppi-
nautum sínum úr vegi og veita
hatramma mótspyrnu gegn öllum
tilraunum til að þrengja svið
þeirra, sama hvaðan slikar til-
raunir koma. Árið 1973, þegar
tímabundinn skortur var á flutn-
ingaskipum í þróunarlöndunum,
notuðu hringirnir sér það til að
koma á flutningsgjöldum, sem
fóru mörgum sinnum framúr
verðinu á olíunni sjálfri. Þetta varð
til þess að verð á olíu snarhækkaði,
og var ein af ástæðunum fyrir
olíukreppunni. Á sama tíma
græddu hringirnir á tá og fingri.
APN — Á Vesturlöndum halda
margir að Sovétríkin, sem eiga
einn nýtískulegasta kaupflota
heims, hafi einnig aukið
samkeppnina á þessu sviði. A.m.k.
tala vestrænir fjölmiðlar oft um
„útþenslustefnu“ sovéska kaup-
flotans, og segja að hann „grafi
undan“ gömlum og grónum versl-
unarsamböndum. Hvað viljið þér
segja um þetta atriði?
VF — Þessar sögur eru helber
uppspuni, sem dreift er í augljós-
um tilgangi. Til dæmis dreifðu
vesturþýsk félög, Hapag Loyd,
Deutsche Afrika linien o.fl. í októ-
ber í fyrra bæklingi um „rauðu
hættuna“ sem alþjóðlegum skipa-
flutningum átti að stafa af sovéska
kaupflotanum. Höfundar bækl-
ingsins reyndu að telja fólki trú um
að markmið sovéska kaupflotans
væri að eyðileggja núverandi kerfi,
ryðja burt vestrænum skipaeig-
endum og koma á sovéskri yfir-
393