Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1977, Síða 7

Ms. Hvítá
Ms. Skaftá
Ms. Selá
Ms. Langá
HAFSKIP HF.
Skrifstofa Hafnarhúsinu, Sími 21160
Slmnefni: Hafskip.
Telex 2034
Elzta og stærsta
skipaviðgerðarstöð
á Islandi.
Tökum á land skip allt að
2500 smálesta þung.
Fljót og góð vinna.
SLIPPFÉLAGIÐ
I REYKJAVÍK
Sfmi: 10123 (6 llnur)
Slmnefni: Slippen
til lands og sjávar
★
^Délaaalanr
Garðastræti 6
Slman 16401 16341.
úrufræði, sem nú er í eigu Haf-
rannsóknastofnunarinnar.
Ritstörf og fleira
Frá þessu er sagt til að minna á
að almenn náttúrufræði er for-
senda þeirra vísinda, sem stunduð
eru í fiskifræðinni í dag.
Árni starfar að mestu einn að
vísindum sínum, þar til árið 1937
er Atvinnudeild háskólans var
stofnuð, en hún var þrjár deildir,
þ. e. iðnaðardeild, búnaðardeild
og fiskideild. Var fiskideildin þá
tekin frá Fiskifélagi íslands, sem
hafði annast þessi verkefni áður.
Árni varð forstjóri fiskideildarinn-
ar einsog hún var nefnd í gamla
daga.
Þegar Árni kom heim frá námi
gerðist hann brátt afkastamikill
fræðimaður, bæði í ræðu og riti.
Þegar á fyrsta ári sínu hér heima
stofnaði hann tímaritið Náttúru-
fræðinginn ásamt Guðmundi G.
Bárðarsynþjarðfræðingiog skrifaði
hann mikinn fjölda greina i ritið
um hin ólíkustu efni. Margir
munu einnig minnast hinna fjöl-
mörgu útvarpsfyrirlestra hans frá
þessum árum, en frásagnargáfa
hans var frábær. Á þessum árum
komu nokkrar alþýðlegar fræði-
bækur um náttúrufræði frá hans
hendi og minnist ég sérstaklega
bókarinnar „Aldahvörf í dýrarík-
inu“, sem opnaði bæði mér og
fjölmörgum öðrum algerlega nýj-
an heim.
Skýrslur um fiskirannsóknir sin-
ar skrifaði hann í Ársrit Fiskifélags
fslands á hverju ári fram til ársins
1937. ísland hafði nú loksins eign-
ast ,,heilan“ fiskifræðing, en eins
og kunnugt er varð dr. Bjarni
Sæmundsson einnig að sinna um-
fangsmiklum kennslustörfum
mikinn hluta ævi sinnar.
Nýjar aðferðir
og kenningar
Ekki hafði Árni aðgang að
neinum rannsóknarskipum fyrstu
árin og byggði því rannsóknir sínar
á gagnasöfnun í landi, aðallega í
helztu verstöðvunum; einnig fékk
hann nokkuð af gögnum frá tog-
urum og naut þar oft hjálpar loft-
skeytamanna. Árið 1932 birti
hann fyrstu niðurstöður sínar um
rannsóknir á þorski og síld, en á
árunum 1928—30 lét danski fiski-
fræðingurinn Dr. Taaning safna
gögnum um aldursdreifingu
þorsks á vetrarvertíð og hafði Árni
unnið úr þeim. Tók hann þegar í
notkun nýjustu starfsaðferðir í
fiskirannsóknum og bætti þær að
nokkru sjálfur. Hann rakst á að
missterkir árgangar ráða mjög
miklu um árlegar sveiflur í þorsk-
veiðinni og það hittist einmitt svo
á, að þegar Árni hóf rannsóknir
sínar á þorski hér við land, var að
koma í gagnið einn sterkasti ár-
gangur, sem verið hefur í þorsk-
stofninum íslenzka frá því rann-
sóknir hófust, en hann var frá ár-
inu 1922 og hefur mér talist til, að
íslendingar hafi veitt af honum
alls á vetrarvertíð tæp 100 milljón
stykki. Til samanburðar má geta
þess, að af árganginum frá 1927
fengum við einungis rúmar 4 mill-
jónir stykkja alls á vetrarvertið.
í þessari skýrslu, svo og þeim er á
eftir komu, gerði hann ýtarlega
grein fyrir árgangaskipan þorsk-
stofnsins og þeim lærdómi, sem af
henni mætti draga.
Árni hóf rannsóknir sínar á síld
samtímis þorskrannsóknunum og i
fyrstu rannsóknarskýrslu sinni
gerði hann grein fyrir þeim. Þegar
á fyrsta ári tók hann til aldurs-
greiningar 1500 síldar, bæði frá
Suður-, Norður- og Austurlandi.
Hann fann strax, að langmestur
hluti síldarinnar að norðan og
austan var vorgotssíld, en aftur á
móti var mestur hluti sunnansíld-
arinnar af sumargotssíldarstofni.
Þá byrjaði hann einnig rannsóknir
á átumagni í síldarmögum, enda
hafði hann fengið nokkra aðstöðu
til slíks á Siglufirði.
V f K I N G U R
7