Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1977, Blaðsíða 22

Guðbjartur Gunnarsson stýrimaður:
Nokkrar staðreyndir um kjör
ís/enskra bátasjómanna
Nú, þegar loðnuvertíðin er hafin
með tilheyrandi umtali og frétta-
flutningi í öllum tiltækum fjöl-
miðlum, langar mig til að vekja
athygli almennings í landinu á
nokkrum staðreyndum, sem varða
íslenska fiskimenn, kaup þeirra,
kjör og ýmsan aðbúnað.
Þegar loðna er farin að veiðast,
blasa við manni allskonar fréttir
um hlut sjómanna úr þessari eða
hinni veiðiferðinni. T.d. er í
Dagbl. 17. þessa mán. svohljóð-
andi fyrirsögn á forsíðu: Nær hálf
milljón i skipstjórahlut eftir eina
veiðiferð. Ekki ætla ég mér að ræða
það hvort þarna sé rétt farið með
tölur eða ekki. Eg hef rekið mig á
það að i svona fréttum geta töl-
urnar verið á báða bóga, ýmist of
eða van. En það verður að hafa
hugfast, þegar maður les svona
fréttir, að þó svo að tölurnar séu
réttar er sagan aðeins hálfsögð.
Þetta vita þeir, sem til þekkja, en
vegna þeirra mörgu, sem vita ekki
hvernig kjarasamningum sjó-
manna er háttað vil ég leitast við
að skýra þetta nánar. Allt frá því
að farið var að róa til fiskjar á ís-
landi hafa fiskimenn verið ráðnir
upp á hlut, með fáum undantekn-
ingum þó er menn réðu sig upp á
fast kaup fyrir vertiðina. Enn þann
dag i dag er sjómaðurinn ráðinn
upp á hlut úr afla en þó með þeim
fyrirvara að honum eru tryggð á-
kveðin lágmarkslaun, sem í dag
eru kr. 100.295.- á mánuði hjá há-
seta. Árinu er skipt niður í 3
tryggingartímabil ogeru þau frá 1.
jan. til 15. maí, 16. maí til 15. sept.
og 16. sept. til 31. des. Hvert
tryggingartímabil er ein heild á
sama hátt og 1 mánuður hjá þeim
sem eru á mánaðarkaupi. Þetta
gerir það að verkum að ef t.d. fisk-
ast illa í janúar og febrúar en afli
glæðist þegar kemur fram í mars
þarf að byrja á þvi að fiska upp í
tryggingu sem greidd hefur verið
umfram hlut í jan. og febr. og þá
fyrst, þegar því er náð er hægt að
fara að tala um hlut, en þó því
aðeins að aflaleysi í apríl og maí
dragi ekki niður hlutinn, þannig
að þegar tryggingartímabili er
lokið verði staðið upp með trygg-
ingu eftir úthaldið. Hægt er að líta
öðruvisi á þetta. Ef við tökum sem
dæmi loðnubát eða netabát, hann
fiskar vel í janúar. Eftir það fer að
ganga illa og afli verður sáralítill
það sem eftir er vertíðar. Við get-
um tekið sem dæmi að hlutur í
janúar hafi verið kr. 300.000.-, afl-
inn, það sem eftir er vertíðar er það
lítill að hlutur úr þeim afla er ein-
ungis kr. 100.000.- þá þýðir það að
hásetinn stendur uppi með trygg-
ingu eftir úthaldið, það er að segja
fyrir tímabilið 1. jan. til 15. mai
hefur hann í kaup kr. 100.295.- á
mán. eða alls. kr. 451.327.-. Ef
maður lítur á þetta frá sjónarhóli
fréttamanna mundi vera hægt að
segja að maðurinn hefði haft í
kaup í janúar kr. 300.000.- en kr.
100.0000 fyrir næstu 3 og hálfan
mánuð, eða ef maður litur á
trygginguna á tímabilinu kr.
151.327.- (Þess ber að geta að i
Guðbjartur Gunnarsson
kaupsamningi sjómanna er á-
kvæði, sem getur í vissum tilvikum
hækkað kauptryggingu um
12—13% og er ekki reiknað með
þvi í þessu dæmi).
Ef maður hefur þessar stað-
reyndir í huga sést að allt tal um að
þessi eða hin veiðiferðin gefi svo og
svo mikið í hlut er algjörlega út í
bláinn. Ef það á að flytja fréttir af
tekjum sjómanna á bátaflotanum
á annað borð, verður að taka þær
tekjur sem eru raunverulegar,
þ.e.a.s. hvað kemur út úr öllu
tryggingartímabilinu eða, og þó
öllu heldur, hverjar árstekjurnar
hafa verið, því það meiga menn
muna, að fiskveiðar eru happ-
drætti og þó vel gangi á vertíðinni
getur sumarið og haustið verið lé-
legt. Einnig er það staðreynd, að
sennilega býr engin stétt við eins
lítið atvinnuöryggi og bátasjó-
mennirnir. Það er hægt og hefur
margsinnis verið gert sérstaklega
þegar fer að hausta, að bátarnir
eru fyrirvaralaust látnir hætta og
áhöfn send heim. Þar með er
mannskapurinn atvinnulaus og
VÍKINGUR
22