Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1977, Side 27

i
sitt og ætlar til Grænlands. Snorri
Þorbrandsson fer með honum úr
Álftafirði og voru fjórir tigir
manna á skipi.
Maður hét Bjarni Grímólfsson
breiðfirskur að ætt, annar hét Þór-
hallur Gamlason, austfirskur
maður. Þeir bjuggu hið sama
sumar skip sitt og ætluðu til
Grænlands. Þeir voru og fjórir tigir
manna á skipi.“
Ekki segir af ferð þeirra fyrr en
þeir koma til Grænlands, en líkur
benda til þess að þeir hafi haft
samflot, því báðir höfðu vetursetu
í Brattahlíð. Þar gjörast svo ýmsir
atburðir um veturinn, meðal ann-
ars halda Þorfinnur og Guðríður
brúðkaup sitt. Einnig er skipu-
lagður leiðangur til Vinlands.
Til þeirrar ferðar réðust þeir
Bjarni og Þórhallur Gamlason,
með sitt skip og það föruneyti, er
þeim hafði fylgt, af Islandi og
fleira fólk. Þar á meðal var Þór-
hallur, sem kallaður var veiðimað-
ur. Af honum gefur sagan þessa
lýsingu: „Hann var mikill maður
og sterkur, svartur og þurslegur,
hljóðlyndur og illorður það er
hann mælti og eggjaði jafnan Eirík
hins verra. Hann var illa kristinn.
Honum var víða kunnugt í ó-
byggðum.“ — Og nokkru síðar
segir: „Sigldu þeir til Vestri-
byggðar og þaðan til Bjarneyjar.
Þaðan sigldu þeir tvö dægur í suð-
ur. Þá sjá þeir land. . .“ o.s.frv.
Nú hefir það vafist fyrir mönn-
um, hví siglt var þessa leið, norður
með landi, sem var að sjálfsögðu
mikill krókur, þegar fljótt er á litið.
En gefi maður sér tíma til þess að
skoða þessa frásögn nánar, skilur
maður fljótt ástæðuna fyrir því.
Það hlýtur að hafa verið Þórhallur,
sem var leiðsögumaður og réði
ferðinni. Þrátt fyrir þessa ljótu lýs-
ingu sögunnar á honum, er honum
ekki alls varnað. „Honum var víða
kunnugt í óbyggðum.“ Það var
líka það, sem kom að bestu haldi í
þessari ferð. Hann vissi að veiði-
V ÍKINGUR
skapur til fæðuöflunar var auð-
veldari þegar farið var með lönd-
um og hætt er við að hafi verið
farið að ganga á matarforðann í
Brattahlíð um vorið. En þó um-
fram allt, hann þekkti hafstraum-
ana á þessari leið. Vissi að
straumurinn lá norður með Græn-
landi að vestan, norður að Bjarn-
arey eða Disko, sem nú er nefnd
svo, og beygir vestur yfir hafið á
þeim slóðum. Strax við
Stóra-Flyðrugrunn fer að gæta
fallaskipta þeirrar straumgreinar,
sem fellur þar vestur yfir hafið og
sameinast Hellulandsstraumnum,
sem gengur suður með þessum
löndum og nú kallast Labrador-
straumur. Nútímamenn, sem sigla
um þessar slóðir þekkja þessa
strauma og eru ekkert hissa á því
að þessi leið var valin, þótt fræði-
menn okkar velti vöngum yfir því.
Þórhallur veiðimaður hefir líka
þekkt þetta og lært að hagnýta sér
þessa strauma á ferðum sínum
norður í óbyggðir og hafsbotna.
Hann vissi því að betra var að hafa
straum með sér en móti.
Lýsing sögunnar á þessum
dugnaðarmanni þarf engum að
koma á óvart, þegar þess er gætt,
að það var kirkjunnar maður á
Þingeyrum sem skrifaði söguna.
Öðru máli gegnir og kveður við
annan tón, þegar Leifur á í hlut,
enda var hann trúboði. Sama er að
segja um Karlsefni og Guðríði, en
út af þeim voru þrír biskupar, sem
söguritarinn nefnir, þeir Þorlákur
Runólfsson, Björn og Brandur.
Hætt er við að sögunni um land-
könnun Karlsefnis hefði ekki verið
eins mikill gaumur gefinn, hefði
hann ekki átt þessa háttsettu af-
komendur. Sama má segja um
Guðríði, öll frásögnin um hana er
samfelldur dýrðaróður. Frá því
hún kveður Varðlokukvæðið fyrir
spákonuna á Herjólfsnesi og allur
sá ljómi og dýrð sem Þorsteinn
fyrri maður hennar sá yfir henni í
veikindaóráðinu og þar til sögurit-
arinn endar hina glæstu æfi henn-
ar með suðurgöngu á fund páfa, og
gjörist svo nunna sín síðustu ár. En
Þórhallur var „illa kristinn“.
Á siglingunni suður með hinum
vestrænu löndum virðist hafa farið
vel á með þeim félögum, þá röktu
þeir sig fram með þeim löndum,
sem Bjarni Herjólfsson hafði
fundið nokkrum árum áður. En
eftir fyrsta veturinn, þegar fór að
sverfa að og sneiðast um matvæli,
svo menn fóru að heita á þau
máttarvöld, sem helst þóttu væn-
leg til bjargar. Kristnir menn á guð
sinn, en Þórhallur á Þór, nokkru
síðar rak þar hval. Látið er í það
skína, að hann hafi verið sendur
þeim til tjóns. En margan hvalinn
rak þó, sem ekki var ætur og er slíkt
alkunna.
Uppúr þessu kemur upp mis-
sætti um landkönnunina, svo að
Þórhallur yfirgefur leiðangurinn
og heldur aftur norður með landi,
hefir búist við meiri selveiði þar, en
hinir halda áfram suður með. Þór-
hallur yrkir svo um þetta allt og fer
háðsorðum um vínberjaleit hinna.
En Þórhallur var óheppinn með
veður og hreppir andviðri og hefir
þar að auki strauminn á móti, sem
að sjálfsögðu æsist við norðanátt-
ina. Verður honum því ferðin erfið
við tíunda mann á skipsbátnum,
að því er virðist. Hann hlýtur því
að reka suður og út hve langt veit
enginn, en þá er ekki orðið langt út
í straumaskiptin, svo að norður-
fallsins fari að gæta. Þar eftir hefir
svo straumurinn ráðið miklu um
þessa ferð, þvert yfir Norð-
ur-Atlantshafið. En um ferð þessa
fara ekki sögur, en til írlands
komust þeir eftir því, sem haft var
eftir kaupmönnum, segir sagan.
Viðskipti voru allmikil milli ís-
lands og írlands. Voru þeir kaup-
menn venjulega nefndir Dyblínar-
farar, sem þangað sigldu.
Karlsefni og Bjarni sigldu suður
á bóginn og þeir aðrir, sem með
þeim voru. „Þeir fóru lengi“, segir
27