Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1979, Qupperneq 17

Hnúfubakar
lenda í loðnunót
Einar Jónsson fískifræðingur skrádi frásögn Ingva Hrafns skipstjóra
Það mun hafa verið í október-
eða nóvembermánuði s.l. haust
(1978) að atburður sá gerðist, er
hér verður rakinn.
Ingvi Hrafn skipstjóri á Seley
SU 10 frá Eskifirði var staddur á
skipi sínu um 80 sjm NV af
Straumnesi, þ.e. heldur vestanvert
við mitt Grænlandssund norðan-
vert. Veður var ágætt. Skipið hafði
komið inn á svæðið um kvöldið og
leitaði fyrir sér á þessum slóðum
lengi nætur. Nokkuð fyrir birtingu
var kastað á stóra og mikla
loðnutorfu. Ingvi mihntist þess
seinna, að þegar lóðað var á torf-
una heyrðist töluverður hvala-
söngur úr hátalara asdiktækisins,
sem hann veitti þó ekki sérstaka
athygli, því hann áleit, að hér
væru háhyrningar á ferð, en
söngur þeirra er næsta algengur í
leitartækjunum þegar loðna er
undir.
Þegar farið var að draga nótina
kom stýrimaður aftur á og sagði,
að stórhveli væru í nótinni og það
frekar tvö en eitt. Ingvi trúði þessu
varlega og áleit í fyrstu, að hér
væri um háhyrninga að ræða, sem
hann taldi sig hafa heyrt í úr leit-
artækjunum. Þegar kveikt var á
ljóskastara skipsins og honum
beint inn í nótina kom brátt í ljós,
að stýrimaður hafði á réttu að
standa. Tveir hnúfubakar byltust
um í nótinni og fóru nú að öskra
ógurlega eins og reiðir fílar, er
nótin fór að þéttast að þeim og
svigrúmið að minnka. Þessar stóru
skepnur, sem brutust rymjandi
um innan við korkflána í skini
ljóskastarans komu víst mönnum í
VÍKINGUR
fyrstu fyrir nánast sem skrattinn
úr sauðaleggnum. Fyrstu við-
brögð vélstjórans, sem einnig var
staddur í brúnni, við þessum her-
legheitum voru hláturgusa. Ingvi
skipstjóri segir, að sér hafi þó ekki
verið hlátur í huga, því hann bjóst
við að hvalirnir myndu þá og
þegar leggja til atlögu við nótina
og rífa hana í hengsli. Hann lét
þegar í stað hætta að draga inn og
beið þess að sjá veiðarfærið og
aflann fara veg allrar veraldar, en
ljóst var, að töluvert var af loðnu í
nótinni ásamt þessum óvænta
feng.
En hvalirnir lögðu ekki til at-
lögu við netgirðinguna. Þeir syntu
og bægsluðust um og köfuðu öðru
hverju niður í pokann. Þegar þeir
komu með trýnið að nótinni,
stönsuðu þeir og eins og bökkuðu
varlega frá netveggnum með því
að beita hinum stóru bægslum
sínum, og létu sig síga skáhallt,
eða lóðrétt upp á yfirborðið
þannig að sporðurinn kom fyrst úr
kafinu. Var aðdáunarvert hversu
fimlega og nákvæmlega skepn-
unum var mögulegt að hafa stjórn
á sínum stóra skrokk í sjónum við
þessar aðstæður.
Þegar þessu hafði farið svo
fram um hríð og ljóst var, að
hnúfubákarnir myndu ekki rífa
sig út í gegnum nótina, báru menn
sig saman í brúnni um það, hvað
til bragðs skyldi taka. Fregnin um
þennan furðufeng hafði spurst út
gegnum talstöðina, og loðnuskip-
in Sæberg og Jón Finnsson voru
komin á vettvang. Þar um borð
höfðu menn það í flimtingum á
öldum ljósvakans, að þetta hlytu
að vera háhyrningar en ekki stór-
hveli. Þar um þurfti þó enginn að
vera í vafa um borð í Seley, því
skepnurnar fóru nú að gerast óró-
legar, börðust um og öskruðu og
lyftu sér hálfar út sjó, baðaðar í
sterku skini ljóskastarans. Ljóst
var, að annar hvalurinn var tölu-
vert minni en hinn. Sá stærri var
að dómi Ingva 12-15 m langur.
Var hér augljóslega um fullorðið
dýr að ræða, ef til vill nokkuð
gamalt, því hausinn var klepraður
mjög af skeljagróðri. Hafði það
auðsjáanlega forystu um allt, en
minna dýrið fylgdi því eftir eins og
kálfur kú.
Það ráð var nú tekið að sleppa
nótinni að framan (einum 10
hringjum), þannig að op mynd-
aðist í hana fram með skipinu, og
samtímis var farið að draga frekar
inn. Fór nú að þrengja mjög að
hvölunum. Þar sem lítill straumur
var og nær ládautt, var hliðar-
skrúfu skipsins beitt til þess að
halda nótinni klárri eins og venja
er við slíkar aðstæður. Ekki röt-
uðu dýrin þó á opið, sem hafði
myndast á nótinni. Er hér var
komið sögu hafði nótin, sem er
um 220 fm löng og 70 fm djúp,
verið dregin til hálfs og rýmið
innan hennar varla orðið meira en
10-20 fm á kant. Var því mjög
farið að þrengja að dýrunum og
þau nánast eins og maður í stóru
baðkari.
Þetta hafði gengið svona um
eina 3 klukkutíma og virtist stærri
hvalurinn orðinn dasaður af öskr-
um og látum, enda hafði hann sig
17