Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1985, Blaðsíða 34

Og sjómenn þögðu
Þorvaldur Axelsson
er erindreki S.V.F.Í.
og annast þar
fræöslu um öryggi
sjómanna. Hann er
óþreytandi baráttu-
maöur og lætur
ekkert tækifæri
ónotaö til aö vekja
menn til umhugsun-
ar og meðvitundar
um þýöingu sjó-
slysavarna. Ræöa
hans á þingi FFSÍ
bar áhuga hans
ótvírætt vitni og
leiöir auk þess
margt í Ijós, sem
mönnum er holt aó
velta fyrir sér. Þess
vegna er hún birt
hér í heild.
34 VÍKINGUR
Þorvaldur Axelsson erindreki Slysavarnafélags íslands beitir sér af
alefli fyrir auknu öryggi sjómanna.
Svo er sagt í fornum sögum
aö allar feröir hefjíst meö einu
skrefi. Flestum þessum ferö-
um var ætlaö aö blessast og
veröa árangursrikar, tak-
markið oft rétt handan viö
hafsbrún. Ekki þurfti aö óttast
aö ferðin sæktist ekki vel ef
margir væru um aö leggjast
ótrauðir á árar. Aðeins þyrfti
aö marka stefnuna og þá var
takmarkið rétt handan seil-
ingar. Svo mun eldhuginn
séra Oddur V. Gislason hafa
ætlað er hann hóf baráttu
sína fyrir bættu og auknu
öryggi sjómanna fyrir nær
heilli öld. En barátta hans
varö löng og ströng, og lauk
svo aö þessi forvigismaóur
hvarf úr landi. Siöan þetta
gerðist hafa mætir menn og
konur unniö langan vinnudag
og mörg félög verið stofnuö
meö þaö á stefnuskrá sinni
aö efla öryggisfræöslu svo
fleiri sjómönnum auðnaðist
aö ná landi. Árangurinn varð
lika mikill á stundum. Margir
lögöu viö eyrun, læröu af
reynslu sinni og annarra og
uröu þannig farsælir stjórn-
endur og komu sér og sinum i
höfn. Aörir kunnu vel aö meta
slik stjórntök og sóttust eftir
skiprúmi þar. Þó kom þaö
alltof oft fyrir aö ófyrirsjáan-
leg atvik, náttúruhamfarir og
striösástand uröu þess vald-
andi aö mannskaöar uröu.
Þeir voru lika til, sem allt
kunnu og gátu af eigin ramm-
leik ... þaö hefur þvi miöur
teygst úr túrnum hjá mörgum
þeirra.
Skyldum viö sjómenn al-
mennt hafa kunnaö aö meta
velgjörðarmenn okkar, þakk-
aö þeim og fetaö í fótspor
þeirra, sem giftudrýgstir
uröu? Þaö var eftir þræl-
dómsok, þvi likt aö þaö reiö
mörgum aö fullu, en samt ekki
fyrr en eftir haröa baráttu
mætra manna aö vökulög
voru sett skömmu eftir 1920.
Þá þóttu þau mikil nýlunda þvi
almenningur var ekki góöu
vanur. „Þaö er alltaf sami
lúxusinn hjá þessum tog-
aramönnum." Þaö þótti þó
ekki meiri lúxus en svo, aö Al-
þingi íslendinga þótti nauð-
syn i lok siðari heimsstyrjald-
ar aö setja lög um að á togur-
um landsmanna skyldi frivakt
og vakt vera jafnlöng, 6 og 6.
Er ágreiningur reis í afla-
hrotu, um hvort ekki bæri
heldur aö drepa fisk meðan til
næöist heldur en kasta mæö-
inni, staöfesti Hæstiréttur
enn þann úrskurö að meö
lögum skyldi land byggja og
sjómenn fá nauðsynlega
hvíld. Og sagan hélt áfram.
Um 1970 voru sett lög um al-
menn hvildarákvæöi fyrir
húsdýr höfðu komið nokkru
áöur. Nú brá svo viö aö þvi var
hnýtt aftani ákvæöin um fólk-
iö aö þetta ætti ekki viö um
sjómenn. Og sjómenn þögöu.
Og þeir þegja enn flestir,
enda hamast íslenskir sjó-
menn áriö 1985 — rúmum 60
árum siðar en fyrstu vökulög-
in voru sett — viö að semja
um 12 stunda lágmarks-
vinnutíma — EKKERT HÁ-
MARK. Enginn hámarksvið-
verutimi eöa skráningartimi á
skipum án fria.
Starfsæfin skal helst vera
a.m.k. tvöföld, miðað viö þaö
sem tiðkaðist hjá öörum þjóö-
um.
Hvað kemur þetta öryggis-
málum viö?, eru sumir ykkar
kannski farnir aö tauta: —
Hvert er maöurinn að fara?
Ég er aö koma aö þvi: Þaö