Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1985, Blaðsíða 39

Mannblót
lensk skip séu sjófær og banna mönnum aö
koma nálægt morötólum gráöugra aröræningja
sem láta sér íléttu rúmi liggja þó íslendingum sé
drekt aöeins efþeir geta grætt.
Þaö þarf lika aö rannsaka hvaöa skipstjórar
eru sjóhæfir. Mætti endurskoöa um leiö sum ís-
lensk siöferöishugtök er aö sjómensku lúta, þar-
ámeöal sjóhetjuhugtakiö. Þaö hefur laungum
þótt mannalegt á Islandi aö sigla manndráps-
fleytu í tvísýnu, láta slarka, láta slag standa,
komast af ef ekki brá útaf, fara annars til botns
og fá eftirmæli og táramessu.
i sögum úr verstöövum til forna er oft getiö sjó-
garpa svokallaöra sem hyltust til aö fara á sjó í
verstu veörum. Heppnin var meö sumum svo
þeim stórhlektist ekki á, en oftar var þaö einskær
tilvijun aö þeir drápu ekki sig og aöra. Þetta mat
á ofurhuganum sem hefur ánægju af aö tefla sér
og öörum íhættu er ein pestargerillinn.
Ég var fyrir nokkrum árum staddur í þorpi þar
sem fræg sjóhetja átti sextugsafmæli. Honum
var haldin mikil veisla og lofaöur sem aflakló og
hraustmenni og fádæma djarfur sjósóknari í
blööum og útvarpi. Meöal annars var honum tal-
iö til heiöurs aö á stuttri og fjölfarinni sjóleiö
haföi tvivegis hvolft undir honum opnum báti, en
hann, aö þvímig minnir, einn manna komst á kjöl
í bæöi skiftin; í seinna skiftiö haföi hann dúsaö
upp undir sólarhring á kjölnum í óveöri. í þriöja
skifti haföi hann siglt í strand stóru skipi og öll
áhöfnin farist, nema hann sjálfur viö þriöja mann.
Hvílík forníslensk sjóhetja! Hvílíkur víkingur! Hví-
líkurkappi!
í sama þorpi kom ég um þessar mundir til
gamals formanns, vinar míns, sem nú er dáinn.
Hann haföi veriö formaöur milli fimtíu og sextiu
vertiöir í ýmsum verstöövum hér sunnanlands,
byrjaö formensku á skipi fööur sins fimtán ára
gamall. Hann haföi veriö mikill aflamaöur og
komiö upp stórum og mannvænlegum barnahóp.
Og þegar ég spuröi hann um feingsæld hans
svaraöi hann aöeins:
Ég var altaf ímeöallagi.
Ég spuröi hvort hann heföi ekki oft komist i
hann krappan á öllum þessum mörgu vertiöum,
eöa lent i sögulegum þrekraunum. Ég gleymi
ekki svari hans:
Nei, sagöi hann, þaö kom aldrei neitt fyrir hjá
mér i allar þessar vertiöir. Ég get varla sagt aö
maöur hafi nokkurntíma feingiö slæmt i fíngur
hjá mér öll þessi ár. Einusinni man ég til aö viö
þjörguöum manni af kili, þaö haföi hvolft hjá
þeim og allir voru druknaöir nema þessi eini.
Um þennan gamla góöa fiskimann var aldrei
skrifaö i þlöö né glamraö i útvarpi. Aldrei datt
neinum i hug aö kalla hann kappa sjóhetju eöa
víking. Hann haföi aldrei komist i lífshættu fyren
hann dó fjörgamall heima i rúmi sinu. Strönd og
miö voru honum ekki lifshættulegri staöur en
stofan heima hjá honum. Látlausari hlédrægari
og góöviljaöri ööling þekki ég ekki. Allt sem kom
nálægt honum liföi. Af tali um hversdagslegustu
hluti viö hann skildist manni betur oröiö taó, al-
valdiö sem vinnur án erfiöismuna og hættu, kem-
ur öllu til þroska, sigrar án hetjuskapar og er
voldugt án frægöar (Einar íngjaldsson á Bakka).
Niöur
til fiskarma
Teikning:
Birgir
Andrésson
/ þriöja skipti haföi
hann siglt í strand
stóru skipi og öll
áhöfn faristnema
hann sjálfur viö
þriöja mann.
Hvílík forníslensk
sjóhetja!
Hvílíkur víkingur!
Hvílíkurkappi!
VÍKINGUR 39