Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1985, Side 70

Sæmundur
Guðvinsson
blaöafulitrúi
70 VÍKINGUR
Ég vissi aldrei hvaö hann hét fullu nafni, en
hann kvaöst heita Jói og svo mátti ekki tala meira
um þaö. Kall á áttræöisaldri sem leigöi kjallara-
íbúö i næsta húsi viö mig fyrirsvona tiu árum eöa
svo. Geröi ekki vart viö sig dögum eöa vikum
saman. Átti þaö svo til aö sitja um mig þegar ég
kom heim á daginn og krefjast þess aö ég kæmi
inn og spjallaöi viö sig. Vanalega var hann þá
aöeins íglasi. Ég hefi alltaf veriö forvitinn um fólk
og settist þvi inn meö kallinum ef ég mögulega
gat. En hann vildi engan frekari kunningsskap
eöa samskipti milli þess sem hann geröi mér
þessi fyrirsátur. Og aldrei tók hann í mál aö
heimsækja mig.
Fundir okkar uröu jafnan meö þeim hætti aö
þegar ég gekk framhjá glugga hans, á leiö aö
tröppunum á minni ibúö, baröi Jói i rúöuna. Oft
undraöist ég þolinmæöi hans, því ég kom heim á
óreglulegum tímum, allt frá klukkan fimm fram til
átta eöa niu. En eftir bankiö hinkraöi ég viö og
eftirörskamma stund birtist hann i kjallaradyrun-
um, hávaxinn, hokinn í heröum, stórskorinn i
andliti. Hann var tannlaus aö mestu, bar gler-
augu af gamalli gerö, oftast klæddur dökku
prjónavesti og móleitum buxum úr þykku efni.
Ávarpiö varoftast á þessa leiö:
„Halló, halló. Hvaö segir blaöasnápurinn i
dag? Nú kemur þú meö mér inn góurinn í svo
sem hálftíma og hlustar á hvaö gamall karl-
skröggur hefur aö segja um þessa vitleysu sem
þiö eruö alltaf aö skrifa í blööin. Konan, segiröu!
Ég skil þaö svo sem aö menn vilji flýta sér heim
þegar þeir eiga unga og fallega konu. En nóg er
nóttin og þú getur þá alltaf hlauþiö yfir ef þú þolir
ekki viö. Driföu þig nú inn, þaö er heitt á könn-
unni“.
Þaö var nú undir hælinn lagt hvort þaö væri
heitt á könnunni eöa ekki. Stundum spuröi hann
bara hvort ég vildi áka eöa hvannarót. Blandaöi
meö blávatni en hellti þó upp á kaffi ef ég neitaöi
hinu. Hann haföi tvö lítil herbergi til umráöa og
notaöi annaö sem svefnherbergi en hitt sem
stofu. Þarinni varborö, tveirstólarog gamalldív-
an sem mátti nota sem sófa. Myndir af gömlum
Eimskipafossum prýddu veggi auk nokkurra
teikninga af fiskiskipum, allt frá skútum upp í
nýsköpunartogara eins og þeir voru víst kallaöir
lengi vel.
Jói bauö mér aö setjast í annan stólinn viö
stofuboröiö, settist sjálfur gengt mér í hinn stól-
inn meö glasiö i greip sér og fór aö segja frá.
Stundum byrjaöi hann þó á aö skamma blööin og
fjölmiöla yfirleitt fyrir aö láta allskonar bévaöan
hégóma sitja i fyrirrúmi í staö þess aö segja frá
hinu raunverulega lífi. Og í augum Jóa snerist líf-
iö um sjóinn, skip og skipstjóra, sjómannsfjöl-
skyldur og örlög þeirra, misgóöa útgeröarmenn
og síldarsaltendur auk þess sem landsfeöur
hvers tíma fengu sinn skammt óþveginn.
Kallinn haföi stundaö sjó frá barnsaldri á alls
kyns fleytum frá öllum landshornum. Einnig unn-
iö á þlani og í saltfiski, gert út í félagi viö annan.
Einhleypur alla tíö, flækst viöa og legiö viö akkeri
síöustu 12 árin íþessari kjallarakompu. Þaö væri
af nógu af taka ef rekja ætti frásagnir Jóa og
kallinn sagöi vel frá. Talaöi góöa íslensku eins og
títt er um þá sem ekki hafa lent í ógöngum of-
menntunar. En fyrst þaö eru aö koma jól langar
mig aö rifja upp í örstuttu máli innihald jólasögu
úr safni Jóa. Hún geröist einhvern timann á
fjóröa áratugnum. Þá var Jói háseti á bát suöur
meö sjó.
— Þaö var veriö aö reyna aö skaka eitthvaö i
desember en auövitaö biöu allir eftir aö hin hefö-
bundna vertíö byrjaöi eftir áramótin. Á aöfanga-
dag er mér boöiö heim til útgeröarmannsins sem
bjó i reisulegu húsi. Hann vissi aö ég haföi ekki i
aörar vistarverur aö venda en verbúöarkytruna
sem var vart mannabústaöur, allra sist á jólum.
Jæja, ég þáöi heimboöiö meö þökkum og mæti
þarna i mínu besta pússi uppúr klukkan fimm og
fór meö þeim hjónum og þremur krökkum til
messu klukkan sex. Síöan er fariö heim og borö-
aö og allir fá gjafir. Meira aö segja fékk ég
smágjafir og þótti vænt um. En ég vil skjóta þvi
hér inn, aö viö höföum veriö saman á sjó nokkrar
vertíöir áöur, ég og útgeröarmaöurinn, en hann
keyþti tvo báta og byrjaöi útgerö áriö áöur en
þetta geröist. Þvivorum viö gamlirkunningjar.
— Nú, eftir matinn, gjafirnar, kaffiö og gyö-
ingakökurnar, rúsínukökurnar, hálfmánana og
terturfara börnin fljótlega í háttinn, en viö sitjum
eftir þrjú, þaö er aö segja þau hjón og ég. Viö
erum aö spjalla um komandi vertíö þegar allt i
einu er bariö bylmingshögg á útidyrnar. Hann fer
til dyra, en kemur aftur og segir aö enginn hafi
veriö fyrir utan. Okkur þótti meö ólíkindum aö
nokkur gæti veriö meö strákapör á sjálfa jóla-
nóttina en fundum enga skýringu á þessu. Jæja.
Þaö líöur ekki á löngu þar til aftur er bariö og nú
enn fastar. Konan hljóöar upp og nú förum viö
báöir fram. En þaö er enginn fyrir utan og ekki
hægt aö sjá nein spor í nýföllnum snjónum fyrir
utan. Okkur stóö ekki á sama um þessi ósköp og
nú var fariö aö rifja upp alls konar draugasögur.
Ekki höföum viö lengi setiö þegar geysimikiö
högg riöur á útihurö, svo þungt aö ég hélt aö viö-
urinn mundi bresta. Nú fór enginn fram. Viö sát-
um þarna þrjú og óhugnaöurinn gagntók okkur.
Frúin fór aö kjökra og ríghélt i mann sinn. Ég