Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1997, Qupperneq 42

Síðan breyttist þetta hjá Færeyingum.
Efnahagur Færeyja fór batnandi uppúr 1960.
Þeir fóru að kaupa sjálfir skip, báta og togara
og það endaði það með því að Færeyingar
fengust ekki lengur hingað til vinnu. Eins
varð gengisbreyting á íslensku krónunni eftir
þetta þeim óhagstæð og varð til þess að tog-
araflotinn varð uppiskroppa með menn,“
sagði Óskar Vigfússon.
Niðurlægingartímabilið
Óskar Vigfússon heldur áfram að segja
okkur frá: „Þá hófst þetta tímabil sem ég hef
nú kallað með sjálfum mér, niðurlægingar-
tímabil. Þá var það komið svo að menn feng-
ust ekki um borð í togara, að ég tali nú ekki
um vana menn. Það voru nú helst þeir menn
sem hölluðu sér að Bakkusi oft á tíðum. Það
ber samt að taka það fram að sumir af þessum
aumingjans mönnum, voru ágætis verk-
menn, oft voru það mjög góðir menn. Þá má
segja, sérstaklega þegar verið var að fara á
veiðar í salt í löngum túrum að menn fengust
ekki um borð í skip.
Sjómenn eru almennt ekkert verri
drykkjumenn en aðrir þegnar þjóðfélagsins.
Sjómenn fengu á sig stimpil sem fyllibyttur
vegna þess að þeir voru kannski að koma í
land eftir 5-6 vikur, iðulega í miðri viku. Oft-
ast komu þeir inn á mánu- eða þriðjudegi.
Margir þeirra vildu fá sér í staupinu eftir svo
langt úthald og drykkja í þeim hluta vikunn-
ar var mjög áberandi. Þess vegna voru sjó-
menn kallaðir fyllibyttur þó að þeir drykkju
jafnvel talsvert minna en aðrir. Þessu hafa
^ sjómenn þurft að una hjá þjóðinni og verið
\ dæmdir hart fyrir.“
k
Hausatalan skipti öllu máli
^ Mannskapurinn sem shanghæaður var í
L\ svona ferðir var oft af þeim hluta þjóðfélags-
S ins sem sumir vilja kalla dreggjarnar, menn
k sem tolldu hvergi. Margir af þeim voru mis-
jafnir sauðir og myndu ekki vera gjaldgengir
til sjós í dag.
En það var bara hausatalan um borð sem
skipti öllu máli. Ég ímynda mér að þetta
tímabil hafi verið hreinasta martröð fyrir
skipstjórnarmenn á þessum tíma, því að þeir
þekktu fyrri tíma þegar menn stóðu í röðum
til þess að biðja um pláss.
Sjanghæ á árunum 1960-70 var ekki með
þeim hætti sem tíðkaðist á skútuöldinni þeg-
ar menn voru barðir til óbóta og fluttir um
borð í skipin. Hins vegar var það svo að þeir
sem voru veikir fyrir víni, voru því miður
lokkaðir um borð með flöskunni. Þetta fór
Menn fóru í auknum
mæli yfir á bátaflotann
og þar meö varð
mannekla á togara-
flotanum. Það var á
þeim tíma, uppúr 1955
sem frændur okkar
Færeyingar komu til
bjargar. Framyfir 1960
var þetta skarð fyllt á
togaraflotanum af
Færeyingum.
Togarar gerðu á þeim
tíma mikið af því að
veiða í salt og voru með
lengri útiveru.
ÓSKAR VlGFÚSSON MAN VEL EFTIR
„SJANGHÆINU".
fram með ýmsum hætti og ég kann margar
sögur af þessu tímabili.“
FÓR ÚT AÐ NÁ I MJÓLK
„Einu sinni man ég eftir því, að það var
skip hér í Reykjavík sem átti að fara á veiðar
við Vestur-Grænland, að fiska í salt. Þar
vantaði á höfðatöluna um borð,“ segir Óskar
Vigfússon, þegar hann er spurður hvort hann
kunni ekki einhverjar sögur frá þessum tíma
„Ég man sérstaklega eftir því að skipið átti
að fara í eftirmiðdaginn á sunnudegi þegar
búið væri að ná hausatölunni um borð. Þá
var það að nokkrir skipverjar af þessu skipi
voru að nota síðustu klukkutímana fyrir
brottför til þess að drekka í sig kjark fyrir
ferðina.
Einn ágætur skrifstofumaður í Reykjavík
var á leiðinni í mjólkurbúð með mjólkur-
brúsann í hendinni. Hann hafði verið að
skemmta sér daginn áður og labbaði fram á
nokkra sjómenn sem voru að stúta sig á bak-
við. Vinurinn var illilega þunnur og þegar
honum er boðið af góðmennsku sjómannsins
upp á snafs, þá þiggur hann snafsinn. Það
endaði með því að hann varð svo fastur í
flöskunni og félögunum, að hann endaði um
borð í togaranum, nærri víndauða síðari
hluta dagsins.
Með honum var búið að fá hausatöluna
upp í það sem vantaði og menn voru ekki
spurðir að því afhverju menn voru að koma
um borð. Síðan var bara siglt á miðin. Það
liðu einn eða tveir sólarhringar þar til að
hann fékk vit og rænu og þegar hann rankaði
við sér nálægt hvarfi við Grænland, var hann
ennþá með mjólkurbrúsann danglandi í
hendinni. Þá var ekkert annað en að tilkynna
um manninn í land, enda var náttúrulega
aumingja eiginkonan í þann mund að lýsa
eftir eiginmanninum. Hann var látinn vinna
allan túrinn og varð að standa sína pligt eins
og aðrir. Þessi ágæti maður birtist í dyrunum
á heimili sínu sex vikum síðar og var enn með
tóman mjólkurbrúsa."
Komst ekki lengra
Óskar segir aðra sögu. „Ég man eftir
annarri sögu af sjómanni sem var að koma að
morgni úr fimm vikna túr frá Vestur-Græn-
landi og er að koma að togarabryggjunni. Þá
var það að hann var búinn að panta leigubíl
niður á bryggju sem kom með brennivín
handa honum að hann sér annan togara sem
átti að fara í túr eftir hádegið. Þar voru
nokkrir góðir kunningjar hans og hann
ákvað að skreppa um borð til þeirra til að
kasta á þá kveðju áður en þeir færu. Hann
komst ekkert lengra, því flaskan var náttúru-
lega tekin upp um borð í hinum togaranum
og vinurinn rankaði við sér þegar hann var
kominn iangleiðina að Hvarfi.“
Horfðu í gegnum fingur sér
„Menn hafa sumir velt fyrir sér hvort lög-
42
Sjómannablaðið Víkingur