Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2001, Blaðsíða 36

Nýsmíðí sjósett í Mbegane.
mjölsverksmiðja var formlega opnuð
kom sjeikinn í heimsókn með fríðu föru-
neyti. A meðal þess sem honum var sýnt
var fiskimjölið. Hann tók lófafylli af
mjöli, sneri sér síðan að verksmiðjustjór-
anum og spurði: „Er svo fiskurinn búinn
til úr þessu efni?”
Þessu var öðruvísi farið með heima-
menn. Þeir tóku okkur sem unnurn við
fiskveiðar opnum örmum og sýndu okk-
ur vinsemd. Veiðimálastjóri landsins,
Libaba, er mér sérstaklega minnisstæður.
Hann kom oft í heimsókn til okkar. Eitt
sinn sem oftar kom hann heim til mín.
Það fyrsta sem hann sagði var: „Ég var að
frétta að þú værir íslendingur.” Ég kvað
það rétt vera. „Og hvenær ætlið þið ís-
lendingar að standa við loforðin?” Þetta
kom dálítið flatt upp á mig. Hverju hafði
ég lofað honum? Gat verið að ég hefði
lofað því að láta taka frá fisk í soðið fyrir
hann? Brátt kom í ljós að ástæðan fyrir
áhuga hans á þjóðerni mínu var önnur.
Hann sagði mér að hann hefði verið i
sendinefnd Tansaníu sem tók þátt í at-
kvæðagreiðslu fiskveiðiþjóða heimsins
um 200 mílna fiskveiðilögsögu íslend-
inga. „Við lofuðum samlöndum þínum
atkvæði okkar og stóðum við það. Fyrir
þetta sögðust landar þínir ætla að bjóða
okkur í heimsókn til íslands en ekki hef-
ur okkur nú borist þetta heimboð enn og
varla kemur það héðan af,” bætti hann
við og brosti. Hann virtist ekki taka þetta
nærri sér. Afríkubúar eru ekki óvanir
sviknum loforðum þeirra hvítu. En það
sagði hann ekki.
Venja var að gefa nýjum sérfræðingum
nokkra daga til að koma sér fyrir áður en
þeir hæfu störf, enda ekki vanþörf á, mig
minnir að ég hafi farið tíu ferðir til Dar
es Salaam á jafnmörgum dögum. Þær
hefðu orðið fleiri ef Olav Norvik hefði
ekki verið með mér í öll skiptin. Olav
var yfirkennari við Sjómannaskólann en
þess skal getið að þarna voru einnig aðr-
ar deildir, svo sem vélskóli, kennsla í
skipasmíði og fleira. Venja var að eldri
starfsmaður kæmi nýjum inn í starfið
fyrstu dagana, var það oftast einhver sem
átti eftir að vinna náið með honum. Við
Olav urðum strax mestu mátar og náð-
um vel saman, hann var léttur í lund og
hjálplegur á allan hátt. Hann fræddi mig
mikið um flest sem einhverju máli skipti
fyrir mig að vita en oft sagði hann við
mig: „Þetta þarf ekki að segja þér, þú
veist þetta, þú sem ert búinn að fara svo
víða.” Eitt var það sem hann minnist
ekki á. Það voru svonefndir svartir pen-
ingar. Um þá var ekki rætt nema á meðal
vina sem þekktust mjög vel og treyslu
hvor öðrum fullkomlega, enda var það
skýrt tekið fram í samningi okkar við
Norad, að ef við yrðum staðnir að því að
skipta erlendum peningum á svörtum
markaði þá fengjum við 48 tíma til að yf-
irgefa landið. Olav sagði við mig seinna
að hann hefði kennt í brjóst um mig þeg-
ar ég var að opna dollarareikninginn í
bankanum og taka út af honum shillinga
á gengi sem var mörgum sinnum lægra
en það sem borgað var fyrir dollara á
svörtum markaði og almennt var talið
rétt gengi. En þennan dollarareikning var
nauðsynlegt að hafa. Hann var einskonar
öryggisventill ef til þess kæmi að maður
yrði grunaður um að lifa á svörtum pen-
ingum. Þá væri hægt að sýna fram á að
maður skipti peningum á löglegan hátt
til að lifa á. Fljótlega fékk ég kennslu í
því hvernig hægt var að sýna fram á all-
mikla hreyfingu á þessum reikningi án
þess að hann væri nokkurn tímann not-
aður eða þjónaði því hlutverki sem hon-
um var ætlað.
Mér var fljótlega ljóst að allir seldu
dollarana sína á svörtum markaði þrátl
fyrir áhættuna sem því fylgdi. Ég hafði
ekki verið þarna nema nokkra mánuði
þegar nágranna mínum, Person, var vís-
að úr landi með konu og börnum. Hann
fékk 48 tíma. Þeir sem keyptu dollara
voru indverskir kaupsýslumenn en þeir
vour fjölmennir þarna og höfðu lagt
undir sig mest alla verslun og viðskipii í
landinu. Gróðanum var skipt í dollara og
lagður inn í erlenda banka. Sagt var um
Indverjana að þeir mjólkuðu kúna en
fóðruðu hana ekki. Okkur þótti sárast að
horfa upp á þá skelfilegu eyðileggingu
sem fram fór við strendur landsins en því
var haldið fram að Indverjar ættu þar
stóran hlut að máli. Ein algengasta veiði-
aðferðin var að sprengja upp fiskinn með
dýnamíti. Þetta var mesl stundað á
grunnsævi og þá helst á hinum mörgu
dýrmætu kóralrifjum sem voru hrygn-
ingar- og uppeldisstöðvar fisksins. Þaðan
komu einnig allar þær skrautlegu og lit-
ríku skeljar og kuðungar sem ferðamenn
sóttust eftir. Þetta hafði þau áhrif að nán-
ast allur stór fiskur var horfinn úr afla
þeirra sem stunduðu löglegar veiðar.
Einnig hafði eyðilegging kóralrifjanna
jrau áhrif að sjávarstraumar tóku aðra
36 - Sjómannablaðið Víkingur