Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2005, Síða 25

Miðvikudaginn 20. febrúar 1941 setti
ég á mig skíðin og hélt heim þegar ég
hafði lokið kennslu í Hofi. Það var norð-
austan gjóla og hríðarhraglandi en ljótur
bakki til hafsins benti lil þess að veður
færi vaxandi, enda var komin stórhríð
um kvöldið. Ég var eitthvað úti við um
kvöldið og frétti þá að varðskipið myndi
hafa komið inn að Kleifum í ljósaskipt-
unum og lagst þar. Stórhríðin geisaði alla
nótlina og þegar ég hélt að heiman rétt
fyrir kl. átta um morguninn var enn mik-
il ofanhríð en vindurinn hafði gengið
meira til norðurs og var orðinn byljóttari
en smá upprof öðru hverju. Allmikill
snjór var á jörðu en skíðafæri sæmilegt.
Skyggni var ekki nreira en það að þegar
ég fór yfir brúna sá ég ekki í húsin í
þorpinu en þau voru þá reyndar miklu
lengra frá brúnni en nú er.
Þegar ég kom þar sem norðurendi
flugvallarins er nú fannsl mér ég sjá
djarfa fyrir einhverri nýlundu yfir kamb-
inn í átt að Kleifarhorninu, eins og þarna
væri komið lágt hús eða kumbaldi. Ég
breytti stefnunni og nær samstundis sá
ég að þarna var Edouard van Flandern
strandaður um 100 metra frá landi. Ég
fór fremst á kambinn og virti skipið fyrir
mér. Það lá þvert fyrir með bakborðshlið-
ina í vind og sjó. Framendinn var nokk-
uð siginn sem benti til þess að sjór væri
kominn í skipið. Afturendinn reis nokk-
uð upp og var sæmilega þurr en í ólög-
unum gekk sjór yfir hvalbakinn og upp á
gluggana í stýrishúsinu en stjórnpallur-
inn fékk nokkrar gusur yfir sig. Engar
mannaferðir sá ég á skipinu enda stóð ég
ekki lengi þarna heldur sneri hið bráð-
asta við og hraðaði mér til baka og fór
beint til Þorsteins Símonarsonar, lög-
reglustjóra, sem þá hafði skrifstofu og
heimili á Kolku. Vegna þess að ég var
þarna vel kunnugur fór ég beint upp og
vakli hann og sagði honum tíðindin. Brá
hann skjótt við og bað mig að hitta hér-
aðslækninn svo hann yrði viðbúinn ef á
þyrfti að halda. Gerði ég það en síðan var
ég eitthvað með bæjarfógetanum áður en
ég fór á strandstaðinn.
Áður en lengra er haldið er rétt að geta
þess að árið 1938 eða 9 komu hingað
fullkomin björgunartæki, líklega fyrir
forgöngu Slysavarnardeildar kvenna.
Tækin voru þessi:
1. Schermuly-fluglínubyssa af slærstu
gerð.
2. Nokkur flugeldaskot í byssuna.
3. Nokkrir kassar sem fluglínur voru
geymdar í en þær voru 350 yardar á
lengd sem var langdrægi byssunnar.
4. Tildráttartaug úr grönnum Man-
ilakaðli en ekki veit ég hve hún var
löng en sennilega hefur hún verið á
fimmta hundrað metrar því hún var
dregin í gegnum sérstaka blökk og
endarnir siðan splæstir saman svo
Edouard van Flandern berst um i fjörunni.
taugin myndaði hring. Blökkin var
kölluð:
5. Halablökk, hún var einskorin og við
hana festur alllangur kaðall. Við kað-
alinn var bundið spjald með áletruð-
um leiðbeiningum á sex tungumálum.
6. Björgunarstóll
7. Líflína, sterkur Manilakaðall, senni-
lega um 200 metrar á lengd. Líflínan
var geymd í stórri trékistu.
8. Þrífótur úr járnrörum. Efst á honum
var kósi sem líflínan var dregin í
gegnum áður en þrífóturinn var reisl-
ur upp. Þetta var gert til að hækka Iíf-
línuna yfir sjó
Til samans voru tækin allþung enda
voru kistan og þrífóturinn ekki tekin
með nema hægt væri að koma við farar-
tækjum. Var köðlum og öðrum búnaði
annars jafnað niður á menn til burðar
eins og sést í kvikmyndinni, Björgunar-
afrekið við Látrabjarg.
Líklega hefur það verið um svipað leyti
og ég kom fyrsl á strandstaðinn að
menn, sem voru við gegningar í fjárhús-
um vestast í þorpinu, sáu móta fyrir
strandinu. Brugðust þeir skjótt við og
kölluðu út björgunarsveilina og safnaðist
hún fljótt saman auk fjölda sjálfboðaliða,
enda tíminn góður þar sem allir voru
komnir á fætur. Voru öll björgunartækin
tekin og sett upp á vörubíl Árna Sæ-
mundssonar og síðan klöngrast vesturyf-
ir ósinn og út á kambinn á strandstað-
inn. Gekk þetta ótrúlega vel enda mann-
afli nægur til að hjálpa bílnum. Þegar á
staðinn kom voru tækin tekin af bílnum
og komið fyrir þar sem hcntugast þótti,
þrífóturinn reistur upp og líllínan dregin
gegnurn kósann. Mun skytta björgunar-
Brynjólfur Sveinsson/Minjasafnið d Akureyri
sveitarinnar, Ágúst Jónsson trésmíða-
meistari, hafa haft stjórn á hendi. Veður
var nú þannig að talsverð snjókoma var
en norðanátt náði sér með mjög hvöss-
um byljum fyrir Hlassið úr Árdalnum og
varð skyggni þá næstum ekkert. Brim var
mikið.
Þegar björgunarsveitarmennirnir höfðu
komið tækjum sínum fyrir miðaði Ágúst
byssunni og skotið reið af. Eldflaugin
þaut yfir skipið en um leið kom bylur
sem feykti skotlínunni aftur fyrir skipið.
Aftur var byssan hlaðin og ný skotlína
tekin, skotið, og i þetta skiptið datt línan
niður á bátapallinn rétt fyrir aftan stjórn-
pallinn. Til þessa hafði ekkert sést til
mannaferða í skipinu en nú snaraðist
maður út um dyr á stjórnpallinum - það
var stýrimaðurinn - og hljóp til og fór að
draga línuna inn. Annar maður birtist og
tók að hjálpa honum. Nú er það venjan
að skotlínan sé bundin í halablökkina og
hún fyrst dregin um borð ásamt tildrátt-
artauginni en einhverra hluta vegna var
líflínan einnig bundin á skotlínuna og
allt þetla dregið um borð í einu og lókst
það vel vegna þess hve stutt var út í
skipið, annars hefði skotlínan varla þolað
þungann,
Skipverjarnir tveir vissu vel hvað þeir
áttu að gera því á mjög sluttri stund
höfðu þeir bundið halablökkina við
bálsuglu og líflínuna eins hátt uppi og
þeir gátu. Síðan gáfu þeir merki og björg-
unarmennirnir drógu björgunarstólinn
frarn og skipverjarnir bundu hann við
ugluna en hurfu síðan inn um dyrnar á
stjórnpallinum og lokuðu á eftir sér. Svo
leið löng stund að ekkert gerðist. Mönn-
um í landi fór að leiðast og Þorsteinn
Símonarson, lögreglustjóri, fór að tala
Sjómannablaðið Víkingur - 25