Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2005, Side 65

pólskir voru ennþá röngu megin Ermar-
sundsins á örvæntingarfullum flótta und-
an þýska hernum.
Mennirnir um borð í Lancastriu höfðu
ekki hugmynd urn þetta en eftir því sem
þeir nálguðust Plymouth varð þeirn ljós-
ara að eitthvað mikið stóð til. Þeir voru
allt í einu orðnir hluti af stórri skipalest,
ekki sértaklega vígalegri þó. Skipin voru
nær öll ætluð til vörufiutninga eða
skemmtiferða eins og Lancastria. Nokkur
herskip voru einnig í lestinni.
Annað skip nær sokkið
Höfnin í Plymouth fylltist smám sam-
an af ótrúlegustu fleytum. Sum voru sér-
hönnuð lil að flytja ávexti frá Afríku,
önnur höfðu verið við þorskveiðar á ís-
landsmiðum. Daginn eftir, eða hinn 15.
júní, var flotinn í höfninni orðinn sam-
tals 50 kaupskip, 23 tundurspillar og 20
vopnaðir togarar. Dunkirk var að baki og
orðið tímabært að hefja næsta stig björg-
unar breskra hermanna frá Frakklandi,
gleymdu hermannanna ef marka mátti
orð sjálfs forsætisráðherrans. Aðgerðin
fékk heitið Aerial.
Aerial byrjaði vel. Um 100.000 her-
mönnum var bjargað af Normandí- og
Bretagneskaga en þá voru enn eftir um
50.000 breskir hermenn á svæðum i
kringum Saint-Nazaire við Biscayaflóann.
Þangað sigldi Lancastria.
í flotanum var annað stórt skemmti-
ferðaskip, Franconia, en það hafði fáein-
um dögum fyrr einnig siglt með
Lancaslriu til íslands. í það sinnið höfðu
bæði skipin sloppið við áföll en gæfu-
hjólið átti eftir að snúast með töluvert
öðrum hætti á Biscayaflóanum. Fyrst
kom röðin að Franconiu.
Á leiðinni varð skipalestin fyrir árásum
ílugvéla. Skotið var á skipin og sprengj-
um varpað. Lancastria slapp ósködduð
en um borð í Franconiu urðu menn að
glíma við vélarbilun og alvarlegan leka.
Eftir bráðabirgðaviðgerð var skipinu snú-
ið við til Englands þangað sem það náði
mjög sigið í sjó.
Lancastria sigldi hins vegar áfram til
Sainl-Nazaire en þangað flykktust breskir
hermenn úr héruðunum í kring og biðu
björgunar. íbúar borgarinnar horfðu á
þessar aðgerðir bandamanna sinna og
voru áhyggjufullir. Einn þeirra, ung
stúlka, spurði breskan kaptein hvað
myndi verða um Frakkana þegar Þjóð-
verjar kæmu.
„Ekki örvænta,“ svaraði kapteinninn.
„Við komum aftur. Það kemur fyrir að
England tapi fyrstu lotunni, stundum
jafnvel þeirri númer tvö, en aldrei þeirri
þriðju.“
Björgunin
Saint-Nazaire hafði frá stríðsbyrjun
verið vöruflutningahöfn fyrir breska her-
inn. Hafnaraðstæður þar voru þó ekki
Lancastria byrjuð að sökkva. Aðeins 2000
björgunarbelti voru um borð.
bcint ákjósanlegar eins og skipverjar á
Lancastriu komust að raun um þegar
þeir nálguðust bæinn i dagrenningu 17.
júní árið 1940.
Nóttin hafði verið undursamleg og sjó-
mennirnir á næturvaktinni gleymt um
stundarsakir að þeir ættu í stríði sem
þeir væru að tapa. Tungl var l'ullt og end-
urvarpaði skini sólar niður á jarðar-
kringluna þar sem það merlaði á stilltum
haffletinum. Þegar nær dró landi dvinaði
rómantíkin jafnt og þétt. Reyk lagði upp
af borginni og flugvéladynur minnti á
hættuna sem vofði yfir.
Ekki var nokkur leið að koina skipinu
inn á höfnina. Árósinn fyrir utan Saint-
Nazaire var að vísu breiður en að sama
skapi grunnur. Þar voru líka sterkir
straumar sem mennirnir á Lancastriu
áttu eftir að kynnast óþægilega náið. Að-
eins smærri skip björgunarflotans
Síðustu augnablihín í UJi Lancastriu. Kjölur
skipsins er þéttsetinn mönnwn. í sjónum
synda félagar þeirra og reyna að bjarga lífi
sínu.
komust inn á höfnina og jafnvel Jrau
höfðu ekki nema þrjár stundir í kringum
háflóðið til að athafna sig.
Lancastria lá því við stjóra alllangl frá
landi og varð að ferja hermennina út í
hana.
Þetta óx þó engum í augum og þegar
skipstjórinn var spurður hversu marga
skipið tæki svaraði hann: „3000 manns.“
Hversu tnargir voru teknir um borð
veit hins vegar enginn fyrir vist. Reynt
var að telja flóttamennina en þegar talan
var komin upp í 4000 og ennþá átti eftir
að fara um stóra hluta skipsins var gefist
upp. Enda streymdu hermennirnir ennþa
um borð. Einhverjir sögðu að flótta-
mennirnir í Lancastriu hefðu á endanum
orðið 6000, aðrir nefndu töluna 7000 og
enn aðrir 8000.
Dauðinn kom úr loftinu
Það voru ekki bara hermenn sent
konru um borð í Lancastriu þótl Jreir
væru vissulega í miklum meirihluta, ó-
breylta borgara var líka að finna í hópn-
um.
Meðal seinustu flóttamannanna sem
fengu pláss voru belgísk systkini á að
giska tíu ára gömul. Þau höfðu kornið
Sjómannablaðið Víkingur - 65