Náttúrufræðingurinn - 1960, Qupperneq 30

130
NÁTTÚRUFRÆÐ INGUR1 NN
Þó er slík nýting melsins ekki einsdæmi fyrir Skaftfellinga. Rúss-
ar hafa notað melfræ til manneldis um langan aldur og virðast vera
eina þjóðin, sem enn í dag notar melgras á þennan liátt (Tsítsin
og Petrova, 1952). Digger Indíánarnir á vesturströnd Norður-
Ameríku, skáru korn ameríska melsins og hagnýttu til matar fyrir
sig og búfénað sinn. Af öllum Indíánum Norður-Ameríku þóttu
Digger Indíánarnir mestir búskussar og lítill töggur í þeim. Hefur
það eflaust ráðið einhverju um, að þeir skyldu velja sér sem korn-
jurt fjölært gras, sem ekki þurfti að sá til, né vinna akra. Það má
öllum vera ljóst, sem til Skaftfellinga þekkja, að ekki er slíku til
að dreifa í vali þeirra á kornjurt, því að fáir hafa sýnt rneiri dugnað
og seiglu í baráttunni við óblíð náttúruöfl en búendur þeirra sveita.
Þar óx melurinn á stórum svæðum, sem erfitt var að nýta betur á
annan hátt. Önnur kornyrkja var erfið, en mjölið, sem unnið var
úr meltinanum þótti kostamatur, og þótti af mörgum taka fram
dönsku eða útlendu mjöli (Hooker, 1813; Horrebow, 1752). Sýnir
það fremur gæfu þessara byggðalaga, að þau skyldu færa sér mel-
plássin í nyt.
Melurinn hefur vaxið á íslandi frá því að byggð hófst, eins og
segir frá í íslendingasögum, og margt styður þá skoðun, að hann
hafi verið algengur um land allt löngu fyrir landnámstíð.
A íslenzku liafa mörg nöfn verið notuð urn melinn, svo sem
melur, sandmelur og melgras, svo og nöfnin blaðka og stöng, sem
fyrr var drepið á, en þessi nöfn öll virðast hafa átt við eina og
sörnu tegund. Öðru máli er að gegna um latneska nafnið, en það
fór mjög eftir höfundum, livaða nafn var notað.
í fyrstu plöntulistunum um íslenzkar jurtir var nafnið Arundo
arenaria notað um melinn. Sumir höfundar notuðu eingöngu þetta
nafn (t. d. Zoéga í Olafsen og Povelsen, 1772), en aðrir nefna einnig
Elymus arenarius og virðast nöfnin þá eiga við tvær aðskildar teg-
undir, sem voru þó báðar kallaðar melur (Mohr, 1786; Olavius,
1788; Hjaltalín, 1830 o. fl.). Nafninu Arundo arenaria var seinna
breytt í Psamma arenaria og í seinni listum var þetta nafn oft birt
með Elymus arenarius (Lindsay, 1861; Jenssen-Tusch, 1867—1871
og Babington, 1870).
Þessar nafngiftir ollu stundum vandræðum. Ekki varð af fræ-
sendingu af Psamma arenaria frá Danmörku til íslands árið 1850,
þar sem bent var á, að þessi jurt, sem kölluð væri melur á íslandi,