Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 13

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
57
að rannsaka þá og lifnaðarliætti þeirra, og eru þeir nú sá flokkur
jarðvegsdýra, sem bezt er þekktur og mest hefur verið skrifað um
(sjá síðar). Nú eru ánamaðkarnir tiltölulega stór dýr, sem vekja
á sér athygli og frekar auðvelt er að safna. Verra er það með flest
önnur jarðvegsdýr, sem eru svo lítil, að þau verða varla eða ekki
séð með berum augum. Menn hafa orðið að gera sérstök tæki til
söfnunar þessum dýrum, og með hverri endurbót á söfnunartækn-
inni hefur tala dýra, sem menn hafa fundið í hverri rúmmálsein-
ingu jarðvegs, margfaldazt. Sem dæmi um þetta er eftirfarandi
taffa yfir tölu þráðorma (Nematoda) í jarðvegi samkvæmt fjórum
mismunandi rannsóknum:
Höfundur Söfnunaraðferð Tala dýra á hvern dm’
Diem 1903 ..... Tínsla ........................................ 10
Cobb 1918 ..... Fleyting...................................... 170
Stöckli 1938 ..... Trekt........................................ 2000
Franz 1941 ..... Rannsókn með smásjá ........................ 27000
Sérhver ný aðíerð hefur endurbætt árangurinn meira en tífalt.
Svipuðu máli gegnir um söfnunaraðferðir annarra jarðvegsdýra.
Daninn Bornebusch gaf 1930 út rit um dýralífið í skógarjarðvegi á
Sjálandi. Rit þetta er að mörgu leyti undirstöðurit á sínu sviði,
enda þótt það sé ekki eldra. Við samanburð nýrri rannsókna, til
dæmis rannsókna Forsslunds í Svíþjóð 1943, kemur hins vegar í
ljós, að Bornebusch hefur sennilega aðeins náð 10% af stökkskott-
um (Collembola) og 2% af maurum (Acarina) þeim, sem fyrir hendi
voru. Þrátt fyrir allar þær endurbætur, sem þegar hafa verið gerð-
ar á söfnunaraðferðunum, er mjög sennilegt eða jafnvel víst, að
frekari endurbætur mundu leiða í ljós enn meiri fjölda jarðvegs-
dýra af öllum flokkum. Samkvæmt nýjustu niðurstöðum ýmissa
sérfræðinga lítur listi yfir fjölda jarðvegsdýra í miðevrópskum engi-
jarðvegi út, eins og sýnt er efst á næstu síðu. (Samkvæmt ofan-
sögðu eru þetta þó vafalaust lágmarkstölur). Þess ber að gæta,
að tölurnar í listanum eru meðaltöl. Fjöldi jarðvegsdýra er gíf-
urlegum breytingum háður, bæði jregar mismunandi blettir eru
bornir saman og eins eftir árstíðum. Ef við leggjum saman allar
þessar tölur, fáum við geysiháa útkomu. Útkoma þessi segir þó ekki
sérlega ntikið um ástandið í jarðveginum, vegna þess, hve dýrin