Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
65
hér á landi (6. mynd). Þeir eru oftast dökkir á lit og klæddir þykkri
skel (brynju). Vegna þess, hversu tegundamargir og algengir maur-
arnir eru í öllurn jarðvegi, hafa þeir vafalaust mjög mikla þýðingu
fyrir myndun lians og eðli. Klofnun lífrænna efna í meltingarfær-
um brynjumauranna gengur mjög langt. I mörgum jarðvegstegund-
um mynda maurar, og þá einkum brynjumaurar, mikinn meirihluta
allra dýra.
Margfætlur (Myriopoda). Margfætlurnar eru flestar löng og
mjó dýr með mikinn fjölda fóta í löngum röðum eftir báðum hlið-
um bolsins. Þúsundfætlur (Diplopoda) hafa flesta fætur, þar sem
liver liður bolsins ber fjóra, tvo á hvorri hlið. Þær lifa flestar á
rotnandi jurtaleifum og vinna því talsvert að myndun jarðvegs.
Hundraðfætlur (Chilopoda) hafa aðeins tvo fætur á hverjum lið
bolsins. Þær lifa einnig í jarðvegi en eru flestar rándýr og vinna
þess vegna minna að beinum breytingum jarðvegs en þúsundfætl-
urnar. Finrm tegundir margfætlna eru þekktar á fslandi, þar af ein
þúsundfætla.
S k o r d ý r (Insecta). Skordýrunum er oft skipt í tvo stóra flokka:
Vængleysingja (Apterygota) og vængbera (Pterygota). Vængleys-
ingjarnir bera aldrei vængi en liinsvegar fyrirfinnast meðal væng-
ireranna tegundir, sem hafa misst vængina vegna sérstakra lifnað-
arhátta (sníkjudýr til dæmis). Mikilvægustu og algengustu jarðvegs-
dýrin meðal skordýranna tillieyra vængleysingjunum og eru það
einkum frumskottur, skorfætlur og stökkskottur.
Frumskottur (Protura). Þetta eru lítil, gulleit dýr (lengd einn
til tveir millimetrar), sem hafast við í rökum jarðvegi. Þau eru að
mörgu leyti merkileg og svo frábrugðin öðrum skordýraflokkum,
að sumir fræðimenn gera af þeirn sjálfstæðan dýraflokk hliðstæðan
skordýrunum. Þau hafa til dæmis enga þreifianga, en nota fram-