Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 19

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
63
leggja frá sér neðanjarðar. Hin mikla þýðing ánamaðkanna liggur
í því, að þeir grafa sig gegnum jarðveginn, jafnvel þótt hann sé
allþéttur. Sumar tegundir geta grafið sig allt að 2]/^ metra niður í
jörðina, en aðrar halda sig mest hærra uppi. Með þessum greftri
losa þeir um jarðveginn og blanda saman steinefnum og lífrænum
efnum. Gröfturinn er mikilvægur vegna þess, að hann auðveldar
rigningarvatni að síga gegnum jarðveginn og renna burt. Ennfrem-
ur auðveldar liann loftinu að komast niður í jarðveginn, en það er
nauðsynlegt fyrir allan þann aragrúa af smálífverum, sem lifir í
jarðveginum. Að Iokum skapar liann rúm fyrir þessar lífverur að
hreyfa sig í. A leið sinni gegnum meltingarfæri ormanna verða
ýmsar efnabreytingar á hinum lífrænu efnum, sem þeir gleypa. Við
efnabreytingar þessar myndast ýmis efni, sem eru mikilvæg fyrir
næringarstarfsemi jurtanna.
Sem dæmi þess, hvílíka þýðingu ánamaðkarnir eru álitnir hafa
fyrir frjósemi gróðurmoldar, vitna ég hér í skýrslu nefndar, er at-
hugaði afleiðingar flóðs í Missisippi árið 1937. Þar stendur meðal
annars, að: „ . . . hið mesta tjón, sem mikið og langvarandi flóð yfir
frjósamt land getur valdið, er útrýming ánamaðkanna, því þar með
er frjósemi landsins eyðilögð um langa hríð“. Ellefu tegundir ána-
maðka eru þekktar á íslandi.
Bjarnardýr (Tardigrada). Dýr þessi eru mjög lítil og staða
þeirra í dýraríkinu og skyldleiki við önnur dýr vafasöm (5 mynd).
Þau eru sérstaklega algeng í mosaþúfum og þúfum hnoðra (Sedum)
og steinbrjóta (Saxifraga). Við þurrk og kulda mynda þau skeljar
5. mynd. Bjarnardýr (Echiniscus quadrispinosus). Lengd 0,2
mm.