Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 41

Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 41
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags that separate Fagus friedrichii from Fagus gussonii are more elliptic form of the lam- ina, higher number of secondary veins per 5 cm midvein, constant cra- spedodromous venation and more attenuate apex within the former species. Fagus gussonii has more variety in form of the lamina, fewer secondary veins per 5 cm midvein, craspedo- semicraspedo- or pseudocraspedodromous venation and an acute apex. Pollen counts (3. and 4. table) from the major sedimentary formations in North- west and West Iceland indicate that Fagus occupied the island during the accumulation of sediments that are 15-13.5 Ma old and sediments that are 9-8 Ma old. When macrofossil data are combined with the pollen data it is clear that Fagus leaves, cupules, nuts and pollen are only found in sediments 15-13.5 Ma in Þórishlíðarfjall in Selárdal- ur, the Botn coalmine in Súgandafjörður and in Mount Tafla at Ketilseyri, Dýra- fjörður. After that no Fagus remains are found in sediments until the 9-8 Ma oid sediments at Hrútagil in Mókolisdalur, where leaves, cupules, nuts and pollen have been found (1. table). Leaf specimens from the middle to late Miocene of Iceland belong to two morphospecies, Fagus friedrichii and Fagus gussonii. Fagusfriedrichii appears to belong to an ancient type of Fagus found at high latitudes. Specimens from Iceland and Alaska resemble the modem North American Fagus grandifolia. Fagus friedrichii from the 15 Ma Þórishlíðarfjall and the Botn coalmine as well as the 13.5 Ma Mount Tafla exposure displays a dis- junct distribution between Iceland and Alaska. The plant-bearing sediments from which it originates belong to the two oldest sedimentary formations in Iceland. In the following younger forma- tions 12 Ma and 10 Ma Fagus is not represented. Only in the younger 9-8 Ma sedimentary formation at Hrútagil in Mókollsdalur does Fagus reappear and forms a major component of the flora. The Fagus fossils in Hrútagil belong app- arently to Fagus gussonii and both affini- ties to coeval and modern species of Fagus indicate that this late Miocene Icelandic Fagus type colonised Iceland from Eurasia. Is that the case or do we have a new species that evolved parallel to Fagus gussonii in Eurasia ? Þakkir Rannsóknamámssjóði er þakkað fyrir fjárhagslegan stuðning við Friðgeir Grímsson, sem nú er í doktorsnámi í Háskóla íslands. Við viljum einnig þakka Rannís sem styrkti þessa rannsókn. Margréti Hallsdóttur og Nátt- úrufræðistofnun ísland er þakkað fyrir aðgang að steingervingum og rannsóknaraðstöðu, m.a. til myndatöku. Þá viljum við þakka Michael A. Akhmetiev, Walter L. Friedrich, Thomas Denk og samstarfsmönnum hans, Ólöfu Emu Leifsdóttur, Jóni Eiríkssyni, Jóni Má Halldórssyni, Hall- dóri Inga Jónssyni, Snorra Gíslasyni og Magnúsi Helga Jónssyni sem hjálpuðu til við útivinnu í Selárdal, Botni og Töflu og á svæðinu kringum Ketilseyri og í Mókollsdal undanfarin ár. Heimildir 1. Guðmundur G. Bárðarson 1918. Um surtarbrand. Andvari 43. 1-71. 2. Jóhannes Áskelsson 1946. Um gróðurmenjar í Þórishlíðarfjalli við Selárdal. Andvari 71. 80-86. 3. Jóhannes Áskelsson 1957. Myndir úr jarðfræði íslands VI. Náttúru- fræðingurinn 27. 22-29. 4. Friedrich, W.L., Leifur A. Símonarson & Heie, O.E. 1972. Steingerv- ingar í millilögum í Mókollsdal. Náttúrufræðingurinn 42. 4-17. 5. Akhmetiev, M.A., Bratzeva, G.M., Giterman, R.E., Golubeva, L.V. & Moiseyeva, A. I. 1978. Stratigrafiya i flora pozdnego Kainozoa Is- landii [Late Cenozoic stratigraphy and flora of Iceland]. Trudy Geologischeskogo Instituta, Academia Nauk SSSR 316. 1-188 (á rússnesku). 6. Denk, T. 1999. The taxonomy of Fagus in western Eurasia and the ancestors of Fagus sylvatica s.l. Acta Palaeobotanica Supplement 2. 633-641 7. Leifur A. Símonarson, Akhmetiev, M.A, Ólöf E. Leifsdóttir, Friedrich, W.L. & Jón Eiríksson 2000. Rannsóknir á tertíerflóru í Dýrafirði. Ágrip erinda og veggspjalda.Vorráðstefna Jarðfræðifélag íslands. 31-33. 8. Leifur A. Símonarson, Akhmetiev, M.A, Ólöf E. Leifsdóttir, Friedrich, W.L. & Jón Eiríksson 2002. The Upper Miocene Dufansdalur-Ketils- eyri plant-bearing horizon in Northwest Iceland. Abstracts the 25th Nordic Geologic Winter Meeting Reykjavík. 189. 9. Friðgeir Grímsson & Denk, T. 2005. Fagus from the Miocene of Iceland: systematics and biogeographical considerations. Review of Palaeobotany & Palynology 134. 27-54. 10. Moorbath, S., Haraldur Sigurðsson & Goodwin, R. 1968. K-Ar ages of the oldest exposed rocks in Iceland. Earth and Planetary Science Letters 4.197-205. 11. McDougall, I., Leó Kristjánsson & Kristján Sæmundsson 1984. Magnetostratigraphy and geochronology of northwest Iceland. Journal of Geophysical Research 89, B8. 7029-7060. 12. Bjöm S. Hardarson, Fitton, J.G., Ellam, R.M. & Pringle, M.S. 1997. Rift relocation - a geochemical and geochronological investigation of a palaeo-rift in northwest Iceland. Earth and Planetary Science Letters 153.181-196. 13. Heer, O. 1868. Die Fossile Flora der Polarlánder enthaltend die in Nordgrönland, auf der Melville-Insel, im Banksland, am Mackenzie, in Island und in Spitzbergen entdeckten fossilen Pflanzen. Flora fossilis arctica 1. Schulthess, Zúrich. 1-192. 14. Friedrich, W.L. 1966. Zur Geologie von Brjánslaekur (Nordwest- Island) unter besonderer Berúcksichtigung der fossilen Flora. Sond- erveröffentlichungen des Geologischen Institutes der Universitát Köln 10.1-108. 15. Haukur Jóhannesson 1980. Jarðlagaskipan og þróun rekbelta á Vesturlandi. Náttúrufræðingurinn 50. 13-31. 16. Sveinn Jakobsson 1968. Geologiske iagttagelser fra Selárdalur, Arnar- fjördur, Island. Óbirt skýrsla. 1-8. 17. Leó Kristjánsson, Björn S. Harðarson & Haraldur Auðunsson 2003. A detailed palaeomagnetic study of the oldest (approximate to 15 Myr) lava sequences in Northwest Iceland. Geophysical Journal Intemational 155. 991-1005. 18. Dilcher, D.L. 1974. Approaches to the identification of angiosperm leaf remains. Botanical Review 40.1-157. 19. Denk, T. 2003. Phylogeny of Fagus L. (Fagaceae) based on morphological data. Plant Systematics and Evolution 240. 55-81. 20. Heer, O. 1869b. Flora fossilis Alaskana. Kongliga Svenska Veten- skaps-Akademiens Handlingar 8 (4). 1-41. 21. Jóhannes Áskelsson 1956. Myndir úr jarðfræði íslands IV. Fáeinar plöntur úr surtarbrandslögunum. Náttúrufræðingurinn 26. 44-48. 22. Unger, F. 1847. Chloris protogaea. Beitráge zur Flora der Vorwelt. Wilhelm Engelmann, Leipzig. 150 bls. 23. Denk, T. & Meller, B. 2001. The systematic significance of the cupule/nut complex in living and fossil Fagus. International Journal of Plant Sciences 162. 869-897. 24. Greuter, W. (ritstj.) 2000. International Code of Botanical Nomen clature (Saint Louis Code) adopted by the Sixteenth International Botanical Congress St. Louis, Missouri, July-August 1999. Koeltz Scientific Books, Königstein. 474 bls. 25. Heer, O. 1858. Fagus antipofii. í: Abich, W. H.: Beitráge zur Paláontologie des asiatischen Russland. Mémoires de L'Académie Impériale des Sciences de St.-Pétersbourg, 6 (7). Bls. 572. 26. Zhilin, S.G. 1974. The Tertiary floras of the Plateau Ustjurt (Transcaspia) (in Russian). Komorov Botanical Institute of the Academy of Sciences of the USSR, Leningrad. 122 bls. (á rússnesku). 27. Denk, T. 2004. Revision of Fagus from the Cenozoic of Europe and southwestern Asia and its phylogenetic implications. Documenta naturae 150. 1-72. 28. Iljinskaja, I.A. 1982. Fagus L. í: Takhtajan, A.L. (ritstj.) Magnoliophyta Fossilia SSSR 2, 64. Volume 2. Ulmaceae to Betulaceae. Institutum 101
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.