Náttúrufræðingurinn - 1999, Qupperneq 31

2. mynd. Punktasveppur á hrossataðsköggli frá Droplaugarstöðum 1963. Myndin er tekin
1999 af þurrkuðu sýni úr plöntusafni Náttúrufrœðistofnunar. Ljósm.: Hörður Kristinsson.
SKYLDAH TEGUNDIR
Fáeinum öðrum tegundum hefur verið lýst í
ættkvíslinni Poronia og eru tvær þeirra,
Poronia oedipus og P. erici, fundnar í
Evrópu. Sú fyrrnefnda vex á taði kúa, múl-
asna og hrossa og hefur aðeins fundist í
löndunum við Miðjarðarhaf, en sú síðar-
nefnda vex einkum á kanínuskít og var ekki
lýst fyrr en 1988 frá eyjum í Norðursjó. Hún
reyndist algeng í SA-Ástralíu og er líklegt
að hún hafi borist þaðan til stranda Evrópu.
Hún er nauðalík P. punctata en hefur stærri
gró (Lohmeyer og Benkert 1988; Lohmeyer
1994).
Punktasveppur tilheyrir trjákylfuætt
(Xylariaceae) og trjákylfubálki (Xylariales).
Nafngjafi þeirra er trjákylfan (Xylaria (Xylo-
sphaera) polymorpha), sem myndar sót-
brún, fínvörtótt, kylfu- eða fingurlaga aldin
er vaxa á trjástubbum. Hún er nokkuð tíð í
grannlöndunum en óvíst hvort hún vex hér
á landi (Dennis 1968).
FÆKKUN SVEPPSINS
Punktasveppur var algengur í Norðvestur-
og Mið-Evrópu fram um miðja 20. öldina, en
eftir það snarfækkaði honurn og telst hann
nú mjög fágætur eða jafnvel útdauður í
sumunr löndum á þessu svæði. Þannig sást
hann síðast í Danmörku árið 1967 og bæði
þar og í Noregi er talið líklegt að hann sé
útdauður. I Svíþjóð er talið að hann vaxi nú
aðeins á eyjunni Öland. í Þýskalandi er
svipaða sögu að segja, en í Englandi og
Frakklandi fannst hann síðast á 9. ára-
tugnum. Hann hefur víða verið settur á svo-
nefndan válista (red list) yfir tegundir í
útrýmingarhættu (Eckblad 1968, Lohmeyer
1994, Petersen 1995o.fl.).
Ekki er vitað hvað veldur þessari fækkun
sveppsins. Að vísu hefur hestum og sér-
staklega ösnum fækkað víðast hvar á
meginlandi Evrópu; þeir ganga nú nær
eingöngu á ræktuðu landi og eru fóðraðir
með höfrum og öðru kornmeti í mun meira
29