Náttúrufræðingurinn - 1999, Qupperneq 51

þekktasti boðberi hennar, William Graham
Sumner (1840-1910), prófessor í stjómmála-
hagfræði og félagsvísindum við Yale-
háskóla, skrifaði þetta:
Vér getum tekið frá þeim sem betur hafa
komist af og gefið þeim sem lakar eru settir og
dregið þannig úr misréttinu. Með því myndum
vér stuðla að framgangi hinna óhæfustu á
kostnað frelsisins. Tekið skal fram að hér er
aðeins um tvo kosti að velja, annars vegar frelsi,
misrétti og framgang hinna hæfustu, hins vegar
ófrelsi. jafnrétti og framgang hinna óhæfustu.
Fyrri kosturinn bætir þjóðfélagið og styður við
bestu þegna þess; hinn síðari dregur þjóðfélagið
niður og gagnast öllu úrhraki þess. (Tilvitnun
sótt í Oldroyd 1983, bls. 215.)
Áður en fengin var erfðafræðileg skýring
á þróun - og því miður einnig síðar - voru
kynþættir manna taldir misþróaðir. Hvítir
Vesturlandabúar stóðu að vonum efst í
stiganum. Næstir komu hvítir undirmáls-
menn, svo sem slavar og Tyrkir, þar á eftir
mongólar, indíánar og aðrir gul- og móleitir
kynþættir, og neðstir að sjálfsögðu blá-
menn.
John Langdon Haydon Down, yfirlæknir á
hæli fyrir þroskahefta á Englandi á síðari
hluta 19. aldar, taldi vistmenn hafa sigið mis-
langt niður þróunarstigann. Sumir líktust
mongólum um útlit og andlegt atgervi, aðrir
voru malajalegir, indíánalegireða negralegir.
Af þeim hafa aðeins hinir mongólalegu
haldið velli („mongólítar") en eru samt nú
orðið oftar kenndir við yfirlækninn en
mongólakynstofninn, því kvillinn er nefnd-
ur downsheilkenni, og ljóst er að honum
veldur lítill aukalitningur. Hafa enda fundist
„mongólítar“ hjá mongólum og öðrum kyn-
þáttum manna, sem og hjá simpönsum.
Annar læknir, ítalinn Cesare Lombroso
(1835-1909), rataði í svipaðar ógöngur við
túlkun þróunarkenningarinnar. Rétt eins og
Down sá í skjólstæðingum sínurn afturhvarf
til frumstæðari manngerða taldi Lombroso
sig hafa fundið ákveðna manngerð með
skítlegt eðli, hinn fædda glæpamann, l’uomo
delinquente (18. mynd), sem úrkynjast hefði
í líkamsbyggingu og skapgerð í átt til
villimanns eða jafnvel dýrs.
EFTIRMÁLI VIÐ 2. HLUTA
I tveimur hlutum þessarar greinar sem út eru
kontnir var greint frá helstu hugmyndum
manna um þróun tegundanna frá upplýs-
ingaöld til loka 19. aldar. í lokahlutanum,
sem enn er óbirtur, verður stiklað á stóru í
sögu þróunarkenningarinnar á 20. öld. Fyrst
verður getið samþættingar Morgans á erfða-
lögmálum Mendels, kenningunni um stökk-
breytingar og náttúruvalskenningu Darwins.
Fjallað verður um þær styrku stoðir sem
sameindaerfðafræðin rennir undir þróunar-
kenninguna, hugmyndir rnanna um aðgrein-
ingu tegunda, þar með hugmyndir um slit-
rótt jafnvægi, og um aldauðabylgjur. Loks
verður minnst á tilgátur um uppruna lífsins
og greint frá andstöðu við þróunarkenning-
una.
■ HEIMILDIR
Sjá 1. hluta 68 (3-4), bls. 195.
PÓSTFANG HÖFUNDAR
Örnólfur Thorlacius
Bjarmalandi 7
108 Reykjavík
49