Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 65

2. mynd. Dvergsvanur (nær) og álft á
Neslandavík. Teiknað eftir ljósmynd (Arn-
þór Garðarsson).
Jónsson og fleiri dvergsvaninn og tók
Arnþór litmyndir af fuglinum gegnum
20X sjónauka (sbr. 2. mynd).
Atferli dvergsvansins var allólíkt at-
ferli álfta á Neslandavík. Fyrstu dagana
var hann oftast sofandi úti á víkinni.
Mestallan athugunartímann (8. júlí —
10. ágúst) var hann út af fyrir sig, oft
meir en 100 m frá álftahópnum sem i
voru um 180 fuglar. Og jafnvel þegar
hann var með álftahópnum var hann
venjulega í jaðri hópsins.
f fyrstu viku ágúst kom álftapar með
1 unga á Neslandavík. Fjölskylda þessi
sameinaðist aðalhópnum þegar styggð
kom að álftunum, eins og dvergsvanur-
inn gerði líka, en oftast var fjölskyldan
út af fyrir sig. Álftahjón þessi sýndu
öðrum álftum áreiti en dvergsvaninum
ekki. Ffinn 10. ágúst sáust dvergsvanur-
inn og álftarunginn saman við át og
voru þeir út af fyrir sig og um 20 m frá
bæði foreldrum ungans og álftahópn-
um. Hins vegar voru álftir undan-
tekningarlaust reknar burt frá ung-
anum.
Ýmsar tegundir andfugla hafa flækst
til íslands. Arnþór Garðarsson (1976)
gat þess til að hvítendur (Mergus albellus
L.) hefðu komið til íslands með því að
lenda í liópum hvinanda (Bucephala
clangula (L.)) frá Norður-Evrópu sem
hafa vetrardvöl á Suðurlandi. Hús-
endur (Bucephala islandica (Gmelin))
hefðu á sama hátt flækst til
Norður-Evrópu frá íslandi. Dvergsvanir
og álftir eiga sér sameiginlegar vetrar-
stöðvar á nokkrum stöðum á Skotlandi
og írlandi þar sem meginþorri íslenskra
álfta hefur vetursetu. Hugsanlegt virðist
að dvergsvanur sá er hér um ræðir hafi
orðið innlyksa í álftahóp að vetrarlagi
og fylgt þeim eftir til Islands um vorið.
Á hinn bóginn gæti dvergsvanurinn
hafa komist einn síns liðs til Islands og
hefur hann þá annað hvort villst eða
hrakist af venjulegri farleið.
Ég vil að lokum þakka Arnþóri
Garðarssyni fyrir að yfirfara og þýða
þessa grein. Athugun þessi var gerð
meðan höfundur vann að rannsóknum
á álftum vegna framhaldsnáms við Há-
skólann 1 Stirling 1 Skotlandi. Rann-
sóknastöð Náttúruverndarráðs við Mý-
vatn veitti aðstöðu til þess að rannsaka
álftir þar.
HEIMILDIR
Cramp, S. &K. E. L. Simmons. 1977. The birds
of the Western Palearctic. 1.
Evans, Mary E. 1977. Recognizing individual
Bewick’s Swans by bill pattern. Wildfowl
28: 153—158.
— & Janet Kear. 1978. Weights and
measurements of Bewick’s Swans during
winter. Wildfowl 29: 118—122.
Garðarsson, Amþór. 1976. Hvítendur (Mergus
albellus) heimsækja Island. Náttúrufr.
46: 27-36.
Scott, P. 1966. 'Fhe Bewick’s Swan at Slim-
bridge. Wildfowl Trust Ann. Rep. 17:
20-26.
59