Náttúrufræðingurinn - 1981, Síða 26

SALT í SETLÖGUM
X'íða í ritum kemur fram sú tilgáta.
að sumsstaðar eigi saltmengun i linda-
vatni og borholuvatni rætur að rekja til
seltu í fornu sjávarseti i berggrunninum;
seltu sem orðið hefur innlvksa i setinu
eftir að sjávarvatnið, sem joað var upp-
runalega í, er horfið á braut. Þessi hug-
mynd er sett fram til jíess að útskvra
sérkennilegt hlutfall tvívetnis og salt-
jóna í grunnvatninu. Röksemdarfacrsl-
an er sú, að vatn með sama tvívetnis-
innihald og sem cr, að jtvi er virðist, úr
sama grunnvatnskerfinu geti haft mis-
munandi seltumagn. Lfefði vatnið feng-
ið seltuna vegna iblöndunar sjávar hefði
tvívetnisinnihaldið raskast i samræmi
\ ið blöndunarhlutlallið, en sjór hefur
miklu hærra tvívetnisinnihald en regn-
vatn og ferskvatn á landi. Vatn frá
\'cstmannaeyjum og Akranesi er sér-
staklega nefnt í jtessu sambandi (Bragi
Arnason 1976).
Hugmyndir jtessar eru heldur óað-
gengilegar fyrir |rá sök, að afar erfitt er
að útskýra hvernig saltið getur skilist frá
sjávarvatninu og orðið eftir í setlögun-
um en leyst aftur ujjp í vatni sem síðar
strevmir um jtessi lög. Auk jiess er skýr-
ingartilgátan ójtörf að mínu mati. Hægt
er að skýra alla saltmengun i vatni (jjar
sem mgNa+/mgCl — 0.6) með beinni
Mynd 2; Jarðsjó á íslandi má skipta i jrrjá flokka. í fyrsta lagi er kaldur jarðsjór sem jsrengir
sér frá strönd inn i ung og lek jarðlög jjar inn af. í öðru lagi er jarðsjór sem blandast
jarðhitavatni sem kemur upp á eyjum og við strendur landsins. í þriðja lagi er sjór sem
bundist hefur i leirlögum á ísöld eða i ísaldarlok og situr þar jjótt lögin séu risin úr sæ.
Fig 2: ln lcelnnd there are Ihree classes of subterranean sea. 1: Cold sublerranean sea tkat has invadedyoung
and permeabíe layers near the shore. 2: Subterranean sea mixed with thermal water emerging in islands or
a the shore. 3: Subterranean sea entrapþed in raised marine si/t /ayers from glacial tirnes.
120