Náttúrufræðingurinn - 1985, Page 39

munnmæli vera, að hún úr Gríms-
vötnum renni, lætur hann það
hvorki logið né satt, en mér virðist
það muni næsta óvíst vera“.
Af athugasemd Árna Magnússonar, er
ekki annað að sjá en Súla komi undan
Skeiðarárjökli og að hún renni í Núps-
vötn, þ. e. Skeiðarárjökull hefur ekki
náð að Lómagnúp.
1725-27
Eggert Ólafsson (1772) skrifar eftir-
farandi í ferðabók sína.
„I Aaret 1725, ved Paaske-Tiider,
rasede den nordlige Skeideraa-
Jökel gruelig með lld- og Brand-
styrtninger, Knagen og Bragen; i
Iigemaade i Aaret 1727, ved Pintze-
Dags Tiider, da 0ræfe-j0kel spru-
dede tillige. Nogle troeværdige og
agtsomme Mænd, som saae paa
denne Opsprudning og dens Virk-
ninger, have fortaalt os, at de Natt-
en for Trinitatis Spndag 1727 vare
paa Skeideraa-Sand, og saae med
stórste Frygt og Forbavselse, hvor-
ledes Fald-J0keln gik op og ned lige-
som havets Bplger, og derhos be-
vægedes frem og tilbage. Paa
samme Tiid sprunge snart utallige
Elve, store og smaa, hist og her ud
af Jpkelens Grundvolde, nu paa eet,
nu paa et anded Sted, men bleve
borte i samme Oieblik. Disse arme
Tilskurere ventede ikke andet en
Dpden, men bleve dog i Behold paa
en h0i Sandbanke, saasom Jpkelen
holdt sig dog, paa nogle Favne nær,
inden sine Grænser. Denne ganske
Sommer var Skeideraa-Sand ube-
farelig, for de uformodentlige Elves
Skyld, hvilke komme jævnlig frem,
og oversvpmmede den alfare Vei,
naar de Reisende vare det mindst
ventede."
í dagbókum þeirra Eggerts Ólafs-
sonar og Bjarna Pálssonar er allt ann-
ar texti og styttri. Dagbókin er til í
handriti í Landsbókasafni IB. 8 fol. og
hér verður aðeins prentað það sem
beint viðkemur efninu. Nær allur neð-
angreindur texti er með rithönd Egg-
erts Ólafssonar. Það leynir sér ekki að
frásögn hinnar útgefnu ferðabókar er
verulega færð í stílinn.
„Anno 1725 ved paasketiden kom
en gruelig Jordbrand með utroelige
vandstyrtninger, knagen og bragen
op af dette Isbiærg: ilige maade i
aaret 1727, ved Pintzedagstiden, da
Öræfa Jökkelen spröd den selv
samme gang. Vi have ladet os for-
tælle af troe værdige mænd som var
öyensynlige vidner til denne Ild-
sprudning at Natten for Trinitatis
söndag syntes den ganske Skeiðar-
aa Jökkel (den sydlige) at bevæges
frem og tilbage lige som den var
flydendes udi havets bölger: at
mand ved samme tid saa utallige
Elver fremspringe af Jökkelen, nu
her, nu paa et andet stæd, og for-
svinde igien i et öyeblik og endelig
at denne ganske sommer kunne
mand ikke reyse over Skeidar-aa-
sanden formedelst de mange farlige
Elver som overströmmede den hids
og her“
Sigurður Þórarinsson (1974) telur
að hér sé lýst hröðu framskriði eða
gangi Skeiðarárjökuls. Lýsingin ber
með sér, að jökullinn hefur gengið í
bylgjum svo hratt að auga á festi. Eng-
in dæmi um svo hraðan gang jökla hefi
ég fundið heimildir um. Lýsing Hann-
esar Jónssonar bónda á Núpsstað á för
sinni yfir Skeiðarárjökul í hlaupinu
1934 gefur sterka vísbendingu um
hvað þetta geti hafa verið. Á bls. 149 í
bók Sigurðar Þórarinssonar, Vötnin
Stríð (1974) er haft eftir Hannesi, að
jökullinn hafi verið á sífelldri hreyf-
ingu, og nötraði við og sprakk sundur
hér og hvar. Það er öll líkindi til að
Eggert Ólafsson sé að lýsa Skeiðarár-
hlaupi enda mun hafa gosið í Vatna-
jökli um þessar mundir.
33