Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1986, Page 17

Náttúrufræðingurinn - 1986, Page 17
1. tafla. Stærð á Þrælagarði í fimm þversniðum. - Thickness and width ofthe Thrœlagar- dur turf wall in five soil sections. Nr. og nafn sniða Section no. Þykkt jarðvegs ofan á garði (cm) Soil thickness on top of turf wall (cm) Þykkt garðs (cm) Thickness of turf wall (cm) Breidd garðs (cm) Width of turf wall (cm) 1 - Syðririmi 27 31 213 2 — Rimaskarð 20 27 3 - Þrælasteinn 42 72 127 4 — Gilbotnar 32 22 230 5 — Kúaflóð 20 25 um kafla, taldi hann líklegt, að keldan hafi verið gripheld til forna og því hafi ekki þurft garð. Það er þó heldur vafa- söm skýring. Landamerkjabréfið frá 1456 (ís- lenzkt fornbréfasafn 1899-1902) get- ur aftur á móti um landamerkjagarð milli Skálholts og Torfastaða. Hann á að liggja fyrir austan Hrosshaga og UPP að Klofnalækjabotnum, en Klofnilækur á að renna fyrir austan Miklaholt. Ornefnið Klofnilækur er nú gleymt, en ekki fer á milli mála, að átt er við sama lækinn og Brynjúlfur lýsir hér að framan. Örnefni er tengjast klofnun Klukknagils hafa verið notuð allt fram á síðustu öld. í landamerkjabréfum fyrir Miklaholt (1888) og Spóastaði (1886) er Klukknagil nefnt Klofnagil og til eru Klofnagilsbotnar. Aftur á móti eru nefndir Klukknagilsbotnar í landamerkjabréfi Hrosshaga (1884) og Klukkugil í landamerkjabréfi fyrir Skálholt (1804). Klofnagilsnafnið er að líkindum eldra, enda rökrétt nafn á gili sem klofnar upp í tvær keldur, þar sem önnur nefnist Klofnilækur. STÆRÐ ÞRÆLAGARÐS Til forna voru sérstök ákvæði um stærð löggarða. í Jónsbók (1970, bls. 160) segir: „En þat er löggarðr er .v. feta þykkr er við jörð niðri, en þriggja ofan; hann skal taka í öxl þeim manni af þrepi er hann er hálfrar fjórðu álnar hár, ok þó at fé hlaupi þann garð, þá bæti sá skaða er þat fé á landnámslaust.“ Fræðimenn eru ekki sammála um lengd lögalinar svo erfitt er að gefa nákvæma tölu um hæð löggarðs. Fyrr á öldum munu a.m.k. tvær mislangar álnir hafa verið notaðar, 49 og 57 sm (Gísli Gestsson 1969). í hverjum faðmi eru þrjár álnir. Faðmur hefur því verið á bilinu 150—170 cm. í dag þætti slíkt góð girðingarhæð. Breidd löggarðs hefur verið á bilinu 125 — 150 cm að neðan, en 75—90 cm að ofan. Gera verður ráð fyrir, að upphaflega hafi Þrælagarður ekki verið minni um sig en löggarður. Fróðlegt er að bera saman ástand garðsins í dag og stærð löggarða. Þrælagarður er nú víðast hvar um 20- 30 cm þykkur (1. tafla), en hefur áður ekki verið undir 150 cm og er nú að- eins sjötti hluti af upphaflegri þykkt. Garðurinn hefur sigið út og breikkað. Að meðaltali eru nú um 30 cm af jarðvegi ofan á sjálfri garðhleðslunni þó að garðurinn rísi sums staðar yfir 223

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.