Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 27

Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 27
HVERFJALL 169 SUMMARY HVERFJALL by Sigurður Þórarinsson Previous investigations: In niany textbooks on volcanology tlte volcano Hverfjall in the Mývatn area, Northern Iceland, is described as the best example of the type of volcano which in English is called tuff ring, in German Ringwall-vulkan. K. Schneider called volcanoes of this type Homate. Among the geologists who have studied Hverfjall are F. Johnstrup, Þ. Thoroddsen, K. Grossmann, W. v. Knebel, K. Schneider, A. Rittmann and T. B. F. Barth (cf. the List of References). Reck regarded Hverfjall as „Erhebungskrater" but the other geologists mentioned above regarded it as an explosion crater, but were of different opinions about the material which builds up the volcano and about the origin of its inner cone. Only Thoroddsen seems to have studied to sorne extent, although not in detail, the inner structure of the crater walls. In 1948 the Icelandic physicist T. Einarsson published a paper on Hverfjall and a similar volcano, Hrossaborg. He came to the conclusion that the magma feeding these volcanoes was very cold and highly viscous. The eruptions were exceedingly faint, con- sisting in granulation of the magma in the topmost part of the vent, creating an ash porridge, which was temporarily lifted to the surface by steam. The craterwalls were built up by this ash porridge and the ash was ultimately transformed into palagonite tuff. This interpretation is on line with Einarsson’s interpretation of the origin of the basic tuffs in the palagonite formation. Einarsson maintains that Hverfjall is covered by ground moraine and thus is older than the last glaciation. The following is mainly based on tlie author’s investigations, which started in the summer of 1948: The absolute height of Hverfjall is 452 m, its max. relative height ab. 150 m. Max. depth of the crater is ab. 140 m. Max. diam. of the crater is 1040 m, minim. diam. 1000 m. The angle of the inner slopes of the crater walls is 25°, angle of outer slopes 20—26°. The crater rim is ab. 15 m broad. The crater walls are covered by a layer of sand, gravel and blocks (Fig. 5). Bcneath this layer is stratified tuff (Figs. 6 and 9), dipping regularly outwards. Up to 40 m above the bottom of the crater the dip is less than 25°, from 40—70 m it is 25—30° and from 70 m to the crater rim it is 30°. The tuff consists mostly of greyish black pumice (common grain-size 2—10 mm) in- cluding sporadic pumiceous scoria with felspar phenocrysts. The felspar is plagioclase (An. ab. 70%). The glass is basaltic glass (ND > 1,60, g 1,61) and shows no signs of palagonitisation. The thickness of the tuff layers varies between 0.5 and 10.0 cm. The inner cone is built up of the same material. For the chemical composition of tlie pumice see Table I. It is quite obvious that this very regularly stratified tuff is the result of an explo- sive eruption and cannot at all have flown as a thick porridge. The gravel layer which covers Hverfjall (Fig. 5) is not groundmoraine but weathered out of the underlaying tuff (cf. Fig. 6). Contrary to Einarsson’s statement the blocks in the gravel layer which covers the hills NE of Hverfjall diminish in size and get more sparse with increasing distance from the volcano (Figs. 5 and 14). Layers of stratified tuff protrude through
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.