Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 51

RITSTJÓRARABB
191
Heinabergi austm ,1 Almannaskarð (efalítið tiíi þau austur í Lón) sýnir, að hér er ekki
um neina smájökla að ræöa. Ég er sömu skoðunar og Jón, að lögin gcti vart verið yngri
en frá Tertier, og mér virðist, að ekki meira rannsökuðu máli, mögulegt, að þau séu
frá byrjun Tertíer og bafi myndazt áður en hlýna tók fyrir alvöru á Eócen. í því sam-
bandi vildi ég benda á, að þursaberg frá byrjun Tertfer, sem af myndum að dæma er
ekta jökulberg, hefur fundizt í vesturhluta Bandaríkjanna, bæði í Washingtonríki og
Colorado, það lágt yfir sjó, að um myndun stórra jökla virðist liafa verið að ræða.
Jökulmenjar frá svipuðum tíma bafa fundizt í Astralíu og víðar. Þessar jökulmenjar
eru ekki svo margar, að hægt sé að tala um ísöld í byrjun Tertfer, en kuldaskeið á
þeiin tfma gctur hafa haft mjög afdrifaríkar afleiðingar um þróun dýralífsins. Hefur
[rví verið haldið fram, að þetta kuldaskeið, sem kom cftir hið hlýja Krítartímabil, hafi
valdið því, að hinar hárlausu eðlur með bálfköldu blóði, sem settu svo mjög svip á
miðöldina, dóu út í byrjun Tertíer, en við tóku fiðraðir fuglar og hærð spendýr með
heitu blóði, er betur þoldu þetta kuldakast.
*
í haust hafa dagblöðin flutt þær fregnir, að nú sé minkurinn kominn í Eyjafjörðinn
og c. t. v. austur fyrir Vaðlahciði. Síðasta áratuginn hefur minkurinn lagt undir sig
nýja sýslu næstum árlega, og enn er þó eins og það komi ýmsum á óvart í hvert skipti
sem fréttist um hann f héraði, sem hann hefur ekki plágað áður. Það er sárgrætilegt,
hvllíks andvaraleysis og uppgjafarháttar gætir í viðbrögðum okkar við útbreiðslu þessa
meindýrs, sem illu heilli var flutt inn í landið þvert ofan í viðvaranir náttúrufræðinga.
Mér þykir ekki ólíklcgt, að innflutningur minksins verði einhvern tíma talið eitt hið
mesta óhappaverk, sem unnið hefur verið hér á landi á fyrri hluta tuttugustu aldar-
innar. Sá ólánsmaður, sem mesta sök átti á þessu, hefur e. t. v. einhverja afsökun í
sinni miklu fáfræði um afleiðingu þess verks, sem hann var að vinna. Hefði hann þó,
með tilliti til sinnar fáfræði, mátt tala af meiri hæversku um þessi mál. En enga af-
sökun hefur hann eða aðrir, scm haldið liafa áfram að berjast fyrir tilverurétti minks-
ins hérlendis löngu eftir að öllum átti að vera orðið ljóst, hvílíkur vágestur þetta cr.
Það er hart, að það skuli hafa þurft mörg þing til að koma saman lögum, er bönnuðu
minkaeldi, og þegar þingmenn loks drögnuðust til að samþykkja slík lög, þurftu þeir
endilega að hnýta í þau ákvæði um, að ala megi hér minka í allt að fimm ár, eftir að
lögin koma lil framkvæmda, þ. e. til ársins 1956. Og ennþá hafa ekki verið gerðar
neinar raunhæfar ráðstafanir til að útrýma kvikindinu. Einn maður berst þar góðri
baráttu. Það er Dani. íslendingar horfa á með hendur í vösum. Hundar þeirra gjamma
í hlaðvörpunum og elta bfla, cn kunna ekki að fanga mink. Mætti ekki venja einhverja
af þessum hundum, sem aldir eru upp til cinskis gagns — þeir kunna fæstir að smala
fé — til að veiða mink? Nokkrir góðir veiðihundar í hverri sveit myndu geta haldið
minknum nokkuð í skefjum. Og ég tel líklegt, að stöðva hefði mátt útbreiðslu minksins
í Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum, skógvana, hraunvana og vetrarköldum, ef einhver
vilji hefði verið fyrir hendi. En ég bið fyrir Þingeyingum og þá einkum Mývetningum,
þegar minkurinn kemst í þeirra hraun- og hitasvæði. Gætu ekki ungmennafélög úti
um land skorið upp herör gegn minknum og vakið stjórnarvöldin. Náttúrufræðinga
hlusta þau ckki á. Eða verður beðið þangað til minkurinn hefur eytt að mestu fugla-
lífinu, einhverjuin mesta yndisauka okkar lands, og fer að útrýma laxi og silungi. Þá
scgir buddunnar lífæð kannske til sfn, þótt önnur rök dugi ekki.