Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 21

Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 21
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 13 virðast telja vatnsfarvegina myndaða við flutning árinnar innan farvegasvæðisins og því misgamla. Þótt höfundur hafi nokkuð verið við athuganir á Jökulsá á Fjöll- um, verður það þó ekki mikið kallað. Þar hafa aðrir menn gert miklu meira. Tillag liöfundar er því fyrst og fremst hugmynd þess- arar kenningar, svo og sú undirbygging, sem hægt er að fá með athugun við skrifborðið. Mestar rannsóknir á Jökulsárgljúfrunum hefur dr. Sigurður Þórarinsson framkvæmt. Niðurstöður rannsókna hans hafa birzt í nokkrum greinum og þá fyrst í skýrslu til raf- orkumálastjóra á árinu 1959, „Some geological problems involved in the hydroelectric development of the Jökulsá á Fjöllum, Ice- land“. Sigurður benti fyrstur fræðimanna á, að Ásbyrgi væri grafið af vatni. Hugmyndin um stórkostleg landmótunaráhrif mjög stórra vatns- flóða er ekki höfundar, heldur lærð, er hann dvaldist í Bandaríkj- unum veturinn 1965—66 við Idahoháskóla. Við Columbiaána í Washingtonfylki í Bandaríkjunum eru mjög stór gljúfur, flest þurr, — meðal þeirra hið fræga Grand Coulee. Amerískur jarðfræð- ingur, J. Harlen Bretz, kom fram með þá kenningu árið 1923, að þessi gljúfur væru til orðin í gífurlegum vatnsflóðum. Hún mætti í fyrstu mjög mikilli andstöðu jarðfræðinga, ]ní að hún þótti brjóta eitt grundvallarlögmál jarðfræðinnar — að nútíminn er lykill fortíðarinnar. Árið 1910 var kortlagt af jarðfræðingnum Pardee víðtækt kerfi strandlína í dölum Montanaríkis í Bandaríkjunum. Þetta var sett í samband við jökulstíflað vatn í dölum þessum á ísöld. Flóðin og þetta vatn voru ekki tengd saman fyrr en 1942, að Pardee kort- lagði gríðarstór fylgjuummerki við norðurenda þessa kerfis strand- lína og útskýrði sem straumfyrirbæri frá þeim tíma, er vatnið tæmdist. Var þá fengin skýring á hlaupunum, og hefur síðan áhang- endum kenningar Bretz mjög fjölgað, og er varla nokkur alvarlega þenkjandi jarðfræðingur í þessum hluta Bandaríkjanna, sem rengir hana í dag. Á ensku eru þessi flóð kölluð „catastrophic floods“, sem ég hygg, að bezt sé yfirfært á íslenzku með því að kalla þau hamfarahlaup. Rúmmál vatnsins í Montana var yfir 2.000 km3, og rennsli í hámarki skipti milljónum m3/sek. Veturinn 1965—1966 sá höfundur mörg þessara fyrirbæra á Col- umbiasléttunni í Washingtonfylki í Bandaríkjunum og fannst
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.