Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1973, Side 26

Náttúrufræðingurinn - 1973, Side 26
18 NÁTTÚRU FRÆÐINGURINN neðan hjallanna og á þeim vantar öll öskulög eldri en H3. Þessar rannsóknir Sigurðar sýna, hver aldur hlaupsins er. Það er yngra en öskulagið H;i frá Heklu, sem er 2800 ára gamalt, en Sigurður finnur í sniðum innan hlaupfarvegsins (jskulög, sem kunna að vera nærri 2000 ára gömul. Þetta aldursákvarðar hamfarahlaupið nærri 2500 ára. Strax þessi öskulagafræði bendir til hlaupsins, og er nokkur sönn- un ein sér. Þó er ekki hægt að segja, að neitt eitt atriði geti sannað þetta, heldur hlýtur það að vera heildarmyndin, sem gefur mestar og beztar sannanir. Á seinni árum hafa landmótunarfræðingar, aðallega í Banda- ríkjunum, lagt mikla stund á að rannsaka lögun árfarvega í laus- um jarðlögum. Hafa þeir fundið (Leopold og Wolman 1957), að samband er á milli breiddar og bylgjulengdar annars vegar og rennslis hins vegar. Þeir hafa ekki rannsakað, hvernig þessu er háttað, þar sem íarvegur er grafinn í berg, en í grundvallaratriðum virðist vera um sömu lögmál að ræða. Þeir hafa komizt að því, að svokallað bakkafullt rennsli ráði mótun þeirra. Bakkafullt rennsli er nokkuð hátt en þá algengt rennsli. Flóðin eru væntanlega ráðandi þáttur við mótun farvega grafinna í klöpp. Ef litið er með þetta í huga á myndirnar 2, 3 og 4 annars vegar og hins vegar 6, sést strax, að gljúfrin í Jökulsá á Fjöllum er miklu breiðari heldur en Dimmagljúfur í Jökulsá á Brú. Þessi gljúfur eru mynduð á jafn- Myiul 2. Hið fræga Ásbyrgi, Ástjiirn, neðsti liluti Jökulsárgljúfra og farvegur við Landabæinn. Fyrir hamfarahlaupið hefur sennilega verið hér þröngt, venju- legt gljúfur. Það hefur yfirfyllzt, og má sjá strandlínur upp á gljúfurbörmum og aukafarvegi alla leið. Greinilegastur er þó farvegurinn yfir til Ásbyrgis, sem er ylir 1 km breitt gljúfur með hyl upp við hamravegginn efst. Undir lok hlaupsins hefur núverandi larvegur sigrað Ásbyrgisfarveginn, og nú liðast áin á aurum um þetta gljúfur, sem er hinni venjulegu Jökulsá algerlega ofvaxið. Fig. 2. The famous Asbyrgi, Ástjörn ancl the lowest part of the canyon Jökuls- árgljúfur. liefore the catastrophic flood here, there has probably been á norrnal narrow canyon. It has bcen filled over tlie top and above the canyon walls. The shorelines of the flood can be seen as tuell as branch channels all along its cóurse. Most distinct is the channel toiuards Ásbyrgi, which is a cataract, more than 1 krn wide with a plunge pool ai the upstream end. Towards the end of tlie flood the present course has won over the charmel toiuards Ásbyrgi and the river is now floiuing in an alluvial channel inside the canyon which is to big for the usual Jökulsá á Fjöllum.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.