Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1973, Page 30

Náttúrufræðingurinn - 1973, Page 30
22 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN gljúfrið við Hafragilsfoss svo og þrönga gljúfrið neðan við Detti- foss, en hvorttveggja sést á 4. mynd. A 4. mynd er einnig Hafragil, gamall farvegur Jökulsár frá því fyrir gosið í Sveinum. Jökulsá hefur á þeim tíma runnið inn í Hraundal ofan við Selfoss og síðan eftir honum til Hafragils. Sveina-gosið var því allt austan Jökulsár. Hlaupið eldra hefur farið um Hafragil og sýnir breidd þess og dýpt, að hér var ekki um hlauphamfarir að ræða, þótt stórhlaup væri. Farvegur jökulsár inn í Hraundal lokaðist litlu síðar en gosið var í Sveinum, er fram- liald gossprungunnar til suðurs gaus. Hlaup, eldra en H5, hefur runnið mjög vítt yfir hraunið hjá Asbyrgi, og sjást farvegir J^ess á 2. mynd til hliðar við farveg ham- farahlaups. hetta hlaup hefur myndað Ástjörn austur af Ásbyrgi, og sjálfsagt eitthvað byrjað á sjálfu Ásbyrgi. Hamfaralilaupið rennur við Ásbyrgi mun þrengra en hið eldra hlaup gerði. Ástæðan er sú, að það féll í hina eldri farvegi, sem voru nægilega stórir til þess að taka við hlaupinu til að byrja með, en á tiltölulega stuttum tíma útvíkkar það farvegina og grefur niður, unz botni Ásbyrgis er náð. Ef'tir það er eingöngu undan- gröftur undan fossinum. Fossbrúnin er öl 1 jafngömul, og hætt hef- ur að renna um hana alla samtímis. Hliðarveggirnir hafa aldrei Mynd 5. Hlaupfarvegir nærri Hrossaborg og Grlmsstöðum. Á jiessu svæði eru stórar eyrar, farvegir og strandlínur. Stærð hlaupsins sést af því, að þetta svæði, sem á myndinni sést og er á milli 5 og 6 km á breidd, hefur allt verið undir vatni samtímis og töluvert út fyrir það. Stærsti flóðfarvegurinn er Hrossa- borgarfarvegurinn, og hefur í ltonum grafizt nokkuð utan úr Hrossaborg. Næst- stærsti farvegurinn er nærri núverandi farvegi en þó miklu stærri en hann. Eyrarnar eru nijög stórar um sig og nálgast á stöku stað að vera grjót. Sprungu- stefnur og sigdældir hafa sums staðar áhrif á stefnu farvegs. I'ig. 5. Catastrophic flood channels near Hrossaborg and Grimsstadir. In this area there are large gravel bars, shoreline lerraces and alluvial cahnnels. The flood size can be visualized through the fact ihat the entire area seen on the photo, between 5—6 km wide, and even considerably more, xvas under water at the same time. The biggest channel is the Hrossaborg channel and it has eroded to a small extent tlie postglacial crater Hrossaborg. The second largest channel is in the vicinity of the present course of the river but is very much bigger. The gravel bars are very large and are almost like scablaxid at some places. Graben areas and faultlines have had influence on the direction of channels in some places.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.