Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 63

Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 63
NÁTTÚRUFRÆÐ I N GURI N N 55 að hraunið hefur runnið upp að allháum ásum, sem eingöngu eru gerðir úr lausum efnum, möl og jökulurð, og er holtið norðan Hljóðakletta þeirra hæst. Nokkrir gilskorningar skerast þarna inn í hraunjaðarinn og við þann nyrzta sést, að jökulurð liggur einnig ofan á hrauninu (4. mynd), ekki bara þunn botnurð, heldur heil jiikulalda, sem liggur í sveig fyrst vestur og síðan suður á hraunið. Innan við jökulöldu þessa sjást víða rákaðar klappir og stefna rák- irnar úr SSA. Hér hefur jökull augljóslega skriðið fram á hraunið, en aldrei náð lengra en að þessari jökulöldu. Gilskorningarnir í hraunjaðrinum eru eftir jökulvatn, sem þá rann norður frá jökul- röndinni, einkum þó eftir að jökullinn hopaði og jaðarlón uppi undir Grjóthálsi tæmdust. Vestan við Svínadal er hraunjaðarinn víða milli 40 og 60 m hár, og einnig þar skerast inn í hann djúpir gilskorningar myndaðir á sama hátt. Hraunbrúnir eins og þessi hjá Svínadal verða til í þunnfljótandi hrauni aðeins þar sem jrað mætir jökli eða rennur í vatn. Öllu líklegra er, að hér hafi hraunið runnið í vatn, skilgetið afkvæmi sitt reyndar, sem myndaðist, er það stífl- aði Jökulsá ofan við Vesturdal og beindi henni þá leið, sem hún hefur runnið lengst af síðan. Alllangt ofan við gilskorningana uppi undir Grjóthálsi liggur svo aftur jökulalda og vatnshjallar langt út á hraunið og er þar komin sama jökulaldan sem við kynntumst áður vestan við Rauðhóla. Þessar jökulmenjar eru framhald jökul- garða og lónahjalla, sem rekja má samfellt suður með Grjóthálsi að Eilífsvötnum og áfram suður í Austaraselsheiði, þar sem þeir sveigja vestur og renna saman við Reykjahlíðarjökulöldurnar norð- an Mývatns (urn þær sjá Sig. Þórarinsson 1951). Þetta sýnir ótví- rætt, að Stóra-Vítisdyngjan hefur myndazt á hlýindakafla fyrir síð- ustu framrás jökla á þessum slóðum. A þessu framrásarstigi hefur jökuljaðarinn legið frá Mývatni norður undir Axarfjörð, en ekki beint austur á land eins og bækur kenna (Þorl. Einarsson 1971). Þetta framrásarstig er af flestum talið svara til Búðaskeiðs á Suður- landi, sem var kuldaskeið, og eru endalok þess látin marka upphaf nútíma (sjá töflu 1). , Eldri jökulmenjar eru útbreiddar í Axarfirði og Núpasveit. Þar eru straumlínulagaðir urðabingir og jökulplægðar botnurðir, sem ná niður á láglendið og sýna glögglega, að jökulskriðið hefur í meginatriðum stjórnazt af landslagi, er þær urðu til. Engar enda- urðir sjást, og liafa jökultungurnar líklega náð í sjó fram. Augljós
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.