Náttúrufræðingurinn - 1974, Blaðsíða 11

N ÁTTÚRU FRÆÐINGURINN
133
gras) vaxi upp í kalblettun-
um og haldist fyrstu árin,
unz gras vex upp og kæfir
hann. Erfitt er að þurrka
arfa til fóðurs, en hirtur er
hann í súrhey, helzt saxað-
ur.
Stönglar haugarfa leggjast
oft flatir, eins og fyrr var
nefnt, og geta þá auðveld-
lega myndað rætur við lið-
hnútana og orðið að nýjum
jurtum á kynlausan hátt.
Sum haugarfafræ spíra á
haustin og geta liinar ungu
smájurtir stundum lifað
veturinn og borið blóm
snemma næsta vor. En flest
fræin spíra á vorin. Smáflng-
ur heimsækja arfablómin,
en sjálffrævun mun einnig
allalgeng, einkum í dimm-
viðrum og súld. Líklega deilist haugarfinn í fjölmarga stofna, enda
lagar hann sig lurðanlega eftir margvíslegum skilyrðum. Stærðin
er mjög breytileg, liæð örfáir cm til 50 eða 60 cm. Arfinn getur
notfært sér mikið köfnunarefni og þýtur upp, jiar sem nóg er af
j)ví í jarðveginum.
Ymsir fuglar sækja í haugarfa, og hann jrykir góður handa fugl-
um í búri og kjúklingum. Danir kalla hann fuglagras en Norð-
menn og Svíar vatnsarfa, enda er meginhluti hans vatn. Til er, að
menn eti óvin sinn, arfann, með beztu lyst, matreiddan sem salat
eða spínat eða smásaxaðan ofan á srnurt brauð. Einnig sarnan við
skyr. Mun ungur arfi léttur, hollur grænmetisréttur. Stundum er
fiskur búinn til sendingar í köldum, rökum arfanum og helzt jrá
óskemmdur mun lengur en ella.
Eyrrum var haufarfi dálítið notaður til lækninga. „Nýtekinn,
kaldur arfi, sé hann lagður við hörund, stillir og kælir hita, verk
og bólgu. Seyði af nýjum arfa, sé drukkinn af því peli í senn, mýkir
4. mynd. Haugaríi (Stellaria media).
Á myndinni er a blóm og hýði, stækkað.