Náttúrufræðingurinn - 1974, Blaðsíða 16

138
NÁTTÚ RUFRÆÐINGURJN N
milla, bendir til gullgerð-
armanna, alkemista, fyrri
alda, en þeir notuðu maríu-
stakk eða dropana á blöð-
um hans við tilraunir sínar.
I maríustakk er dálítið af
sútunarsýru og beiskjuefn-
um, var jurtin notuð til
litunar og skinnbörkunar.
Einnig gegn niðurgangi og
marin blöðin lögð á sár
sem græðilyf. Til forna
var maríustakkur belgaður
Freyju, en seinna var hann
kenndur við Maríu mey.
Er því þannig farið um
fleiri jurtir, einkum {rær,
sem hagnýttar voru til
lækninga. Blóm maríu-
stakks eru fremur ósjáleg,
en hann hefur aðra fegurð til að bera í staðinn. Gangið á daggar-
morgni þangað, sem maríustakkur vex. l>á hanga litlir dropar á
röndum blaðsins líkt og perlufesti, og á miðju hins stóra blaðs
glitrar stór, tær dropi. Það er sannarlega fögur sjón.
Gömul gra'öijurt.
Græðisúra (Plantago major) er auðþekkt á stórum, egglaga,
bogastrengjóttum blöðum, sem sitja í hvirfingu við jörð. Hvirf-
ingin getur orðið allstór, skyggir á jurtir þær sem undir vaxa og
kæfir þær. Upp úr blaðhvirfingunni vaxa einn eða fleiri blómskip-
nnarleggir, blaðlausir og án greina. Þeir bera smá blóm, sem sitja
þétt saman í axi. Blómin eru fjórdeild, krónublöð, gulbrún eða
gulmótleit, fræflar fjólubláir, stíllinn langur og fjaðurhærður.
Blómin bera fjöldamörg, lítil fræ, 4—8 saman í hverju aldini (bauk-
hýði). í raka verða fræin slímkennd og tolla við dýr, ýmsan varning
og samgöngutæki og geta borizt langt og víða. Hingað hefur græði-
súra borizt frá útlöndum fyrir löngu með varningi. Hún vex eink-
7. myiul.
Maríustakkur (Alchemilla filicaulis).