Náttúrufræðingurinn - 1974, Blaðsíða 51

N ÁTT Ú RU FRÆÐ1NGURINN
173
lenzkar fjörumarflær hafa tiltölulega mun lengri fremri þreifara
en þessar tvær og hjá þeim flestum eru fremri þreifararnir raunar
nokkru lengri en hinir aftari.
Orchestia gammarella tilheyrir ásamt Ilyale nilssoni ættinni Taii-
tridae. Ættin er m. a. merk fyrir það, að margar tegundirnar eru
orðnar landdýr að verulegu leyti, og er þetta eina ættin meðal
marflóa, sem sýnt hefur tilhneigingu til þess að leggja land undir
fót. Hafa tegundirnar náð mjög mislangt á þeirri braut og sumar
tegundirnar, m. a. Hyale nilssoni, verða að teljast hrein sjávardýr,
þó svo að þær lifi sumar hverjar nokkuð ofarlega í fjörunni. Orch-
estia gammarella heiur gengið skrefi lengra. Hún elur aldur sinn
að mestu eða öllu leyti ofan sjávar (notar rneðal annars loft til
öndunar), en mikinn raka verður hún að hafa, og hana er aðeins
að finna á örfárra metra belti rétt ofan fjörunnar. Hún er raunar
ekki alveg bundin við sjóinn, því sums staðar erlendis finnst hún
við vötn, jafnvel langt inni í landi. Sumar tegundir af ættinni eru
hins vegar orðnar miklu óháðari sjó eða vatni, og í hitabeltinu eru
margar tegundir algengar í skógum, þar sem þær gegna þýðingar-
miklu hlutverki við það að brjóta niður lífrænar leifar, líkt og
ánamaðkar. Varla er við hæfi að nota heitið marfló um slíkar teg-
undir! Eins og ánamaðkar þurfa þessar tegundir þó mikinn raka
til þess að halda lífi, og er langt frá því, að þær séu jafn vel aðlag-
aðar þurru umhverfi og t. d. skordýr. Ein slík hitabeltistegund
(Talitrus alluaudi) hefur borizt víða um Evrópu, þar sem hún lifir
góðu lífi í gróðurhúsum. Ættin er langtegundaflest í hitabeltinu
og fer tegundum ört fækkandi eftir því sem norðar eða sunnar
dregur. Þannig eru aðeins tvær tegundir kunnar í Færeyjum, eins
og hér á landi, en engin á Grænlandi.
Erfitt er að segja nokkuð ákveðið um það, hversu lengi Orchestia
gammarella hefur verið borgari í íslenzka dýraríkinu. Óneitanlega
er það nokkuð ótrúlegt, að þessi stóra og áberandi marfló hafi farið
fram hjá mönnum hingað til, hafi hún verið til staðar. Mætti búast
við því, að bæði þeir sem kannað hafa fjörulíf hérlendis svo og þeir
sem hugað hafa að landdýrum við sjó (t. d. skordýrafræðingar)
hefðu orðið hennar varir. Því mætti álykta, að tegundin væri ný-
komin hingað, þótt það verði engan veginn fullyrt. Dreifingar-
hæfni tegundarinnar er ekki mikil. Hún er ekki sunddýr, og kven-
dýrin bera unga sína í kviðpoka eins og hjá öðrum marflóm, þar