Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 38

Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 38
Hringveri, rennur við bæjarvegginn að norðan og niður af bakkanum við norðvesturhorn túnsins. Hann nefnir Guðmundur Kálfadalslæk, en hið rétta nafn hans er Bcejarlcekur. En Kálfadalslækur er vissulega til. Hann á upptök sín skammt ofan við bakka- brúnina í dálítilli lægð: Kálfadal, en fellur niður í fjöruna nálega mitt á milli Bœjarlcckjar og Skeifár, sýnileg- ur hverjum vegfaranda. Örnefnið Brunngil er á röngum stað á kortinu. Þar á að standa Mið- aftanslág. Hún er þvert vestur af gamla Ytri-Tungubænum og notuð áður sem eyktamark. Strauch hefur náð í þetta lágarnafn, en flytur það suður í Skeifárbás. Brunngilið er hins vegar dálítið norðan við Miðaftans- lág og á að færast inn á uppdráttinn við syðra djúpa skarðið, sem þar er sýnt í bakkabrúnina. Þetta er all- djúpt gil og liggur við norðurjaðar Y tri-Tungutúnsins. Guðmundur skeytir Litli- og Stóri- framan við Svarthamarsnafnið. Við hér greinum þá ævinlega sundur með Ytri- og Syðri-. En hvar eiga þeir að vera á uppdrættinum? Ytri-Svartham- ar þar sem Guðmundur setur sína á kortið. Þar liggur um gamall fjárstíg- ur, er heitir Ytri-Svarthamarssneið- ingur. Nokkru sunnar, beint upp af Námunni, liggur önnur fjárgata frá bakkabrúninni og áður en námu- vinnslan hófst endaði hún í fjörunni sunnanvert við námugöngin. Hún hét og heitir Syðri-Svarthamarssneiðing- ur. Þar er þyrping kletta, sem skaga fram úr bakkanum og varpa dökkum skuggum á bergið, þegar sól er á suðurlofti. Svarthamar er réttnefni á þeim. Guðmundur teiknaði nákvæm- lega báðar þessar klettaþyrpingar inn á uppdrátt sinn, en nú hefur hin ytri að mestu verið brotin niður af vega- gerðarmönnum. Skamrnt norðan Hallbjarnarstaðar- kambs er Hælskor, en samkvæmt ríkj- andi málvenju hér: Hœlskora, og enn norðar Nafir. Við heimamenn notum ætíð eintölu nafnsins, Nöf eða Stór- höfðanöf. Loks vil ég benda á uppdrátt á bls. 12 í áðurnefndri bók Guðmundar. Þar stendur við örnefnið Lambatorfu, norðan Breiðuvíkur: (Tjörnes). - Strauch tekur þetta upp svigalaust. Heiti þessarar sveitar — Ijörnes — hefur löngum þólt torskilið, enda margar getgátur komið fram um það, hvað fyrri hluti nafnsins þýckli. Ein var sú, að tjör þýði spjót, og Vola- dalstorfa hafi upphaflega hlotið þetta nafn — Tjörnes — vegna lögunar sinn- ar, en það síðan færst yfir á allan skagann. Þó tilgáta þessi sé mjög skemmti- leg, finnst mér ekki rétt að setja hana inn á uppdrætti, þar sem ekki er kunnugt um neinar skráðar heimildir eða munnmæli um það, að Voladals- torfa (eða Lambatorfa) hafi heilið Tjörnes. HEIMILDIR Bárðarson, Guðmunclur G. 1925: A Strati- graphical Survey of the Pliocene De- posits at Tjörnes in Northern Ice- land. Kgl. danske Vid. Selsk. Biol. Medd. 4 (5), 1—118, Kpbenhavn. Strauch, F. 1963: Zur Geologie von Tjör- nes (Nord-Island). Sonderveröff. Geol. Inst. llniv. Köln 8, 1 — 129. 32

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.