Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 38

Hringveri, rennur við bæjarvegginn
að norðan og niður af bakkanum við
norðvesturhorn túnsins. Hann nefnir
Guðmundur Kálfadalslæk, en hið
rétta nafn hans er Bcejarlcekur. En
Kálfadalslækur er vissulega til. Hann
á upptök sín skammt ofan við bakka-
brúnina í dálítilli lægð: Kálfadal, en
fellur niður í fjöruna nálega mitt á
milli Bœjarlcckjar og Skeifár, sýnileg-
ur hverjum vegfaranda.
Örnefnið Brunngil er á röngum
stað á kortinu. Þar á að standa Mið-
aftanslág. Hún er þvert vestur af
gamla Ytri-Tungubænum og notuð
áður sem eyktamark. Strauch hefur
náð í þetta lágarnafn, en flytur það
suður í Skeifárbás. Brunngilið er hins
vegar dálítið norðan við Miðaftans-
lág og á að færast inn á uppdráttinn
við syðra djúpa skarðið, sem þar er
sýnt í bakkabrúnina. Þetta er all-
djúpt gil og liggur við norðurjaðar
Y tri-Tungutúnsins.
Guðmundur skeytir Litli- og Stóri-
framan við Svarthamarsnafnið. Við
hér greinum þá ævinlega sundur með
Ytri- og Syðri-. En hvar eiga þeir að
vera á uppdrættinum? Ytri-Svartham-
ar þar sem Guðmundur setur sína á
kortið. Þar liggur um gamall fjárstíg-
ur, er heitir Ytri-Svarthamarssneið-
ingur. Nokkru sunnar, beint upp af
Námunni, liggur önnur fjárgata frá
bakkabrúninni og áður en námu-
vinnslan hófst endaði hún í fjörunni
sunnanvert við námugöngin. Hún hét
og heitir Syðri-Svarthamarssneiðing-
ur. Þar er þyrping kletta, sem skaga
fram úr bakkanum og varpa dökkum
skuggum á bergið, þegar sól er á
suðurlofti. Svarthamar er réttnefni á
þeim. Guðmundur teiknaði nákvæm-
lega báðar þessar klettaþyrpingar inn
á uppdrátt sinn, en nú hefur hin ytri
að mestu verið brotin niður af vega-
gerðarmönnum.
Skamrnt norðan Hallbjarnarstaðar-
kambs er Hælskor, en samkvæmt ríkj-
andi málvenju hér: Hœlskora, og enn
norðar Nafir. Við heimamenn notum
ætíð eintölu nafnsins, Nöf eða Stór-
höfðanöf.
Loks vil ég benda á uppdrátt á bls.
12 í áðurnefndri bók Guðmundar.
Þar stendur við örnefnið Lambatorfu,
norðan Breiðuvíkur: (Tjörnes). -
Strauch tekur þetta upp svigalaust.
Heiti þessarar sveitar — Ijörnes —
hefur löngum þólt torskilið, enda
margar getgátur komið fram um það,
hvað fyrri hluti nafnsins þýckli. Ein
var sú, að tjör þýði spjót, og Vola-
dalstorfa hafi upphaflega hlotið þetta
nafn — Tjörnes — vegna lögunar sinn-
ar, en það síðan færst yfir á allan
skagann.
Þó tilgáta þessi sé mjög skemmti-
leg, finnst mér ekki rétt að setja hana
inn á uppdrætti, þar sem ekki er
kunnugt um neinar skráðar heimildir
eða munnmæli um það, að Voladals-
torfa (eða Lambatorfa) hafi heilið
Tjörnes.
HEIMILDIR
Bárðarson, Guðmunclur G. 1925: A Strati-
graphical Survey of the Pliocene De-
posits at Tjörnes in Northern Ice-
land. Kgl. danske Vid. Selsk. Biol.
Medd. 4 (5), 1—118, Kpbenhavn.
Strauch, F. 1963: Zur Geologie von Tjör-
nes (Nord-Island). Sonderveröff. Geol.
Inst. llniv. Köln 8, 1 — 129.
32