Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 3

Erling Ólafsson
Flækingsfuglar á Islandi:
Náttfarar og svölungar*
INNGANGUR
Hér er greint frá 4 tegundum flæk-
ingsfugla á íslandi, tveimur af nátt-
faraættbálki (Caprimulgiformes) og
tveimur af svölungaættbálki (Apodi-
formes). Af þessum ættbálkum verpa
aðeins fáar tegundir á norðurslóðum
og engin á Islandi. Flestar tegundanna
er að finna um miðbik jarðar og hafa
margar þeirra mjög sérhæfða lífshætti
og eru sérkennilegar útlits. Til svöl-
ungaættbálks heyra t.d. minnstu fugl-
ar heims, kólibrífuglarnir. Til fróð-
leiks verða ættbálkarnir og tegunda-
hópar innan þeirra kynntir stuttlega.
Fæstar fuglategundir í fjarlægum
álfum hafa hlotið íslensk heiti. í kynn-
ingu á ættbálkunum koma fyrir ýmsir
íuglar, sem hingað til hafa ekki verið
nefndir á íslensku. Nafngiftum í þýð-
ingu Finns Guðmundssonar á „Fugl-
um íslands og Evrópu“ (Peterson,
Mountfort og Hollom 1962) var fylgt
svo langt sem hún nær. I öðrum tilvik-
um var fitjað upp á nýjum nöfnum og
naut ég þar aðstoðar Gunnlaugs Pét-
urssonar, en hann hefur um langt
skeið unnið að samræmingu fugla-
nafna. Ný heiti eru skýrð stuttlega og
* Flækingsfuglar á íslandi. 7. grein: Nátt-
úrufræðistofnun Islands.
er þá gjarnan stuðst við íslenska orð-
sifjabók eftir Asgeir Blöndal Magnús-
son (1989).
Almennar upplýsingar eru að mestu
leyti fengnar úr Cramp (1985) og
Campbell og Lack (1985). Ekki eru
allar heimildir samhljóða varðandi
fjölda tegunda í ættbálkunum, en hér
er stuðst við Peters (1940, 1945). Ekki
verður frekar vitnað í ofangreindar
heimildir, nema sérstök ástæða þyki
til.
Fjallað er sérstaklega um þær 4 teg-
undir sem sést hafa hér á landi. Öll
þekkt tilvik til ársloka 1980 eru tíund-
uð og tiltækra upplýsinga getið. Þegar
hefur verið getið um þá fugla sem sést
hafa eftir 1980 í ársskýrslum um sjald-
gæl'a l'ugla (Gunnlaugur Pétursson og
Kristinn H. Skarphéðinsson 1983,
Gunnlaugur Pétursson og Erling Ól-
afsson 1984, 1985, 1986, 1988, 1989a,
1989b, Gunnlaugur Pétursson o.fl.
1991, 1992). Því þykir ekki ástæða til
að telja þá upp hér (með einni undan-
tekningu). Hins vegar er getið hversu
oft viðkomandi tegunda hefur orðið
vart eftir 1980 og eru þau gögn einnig
notuð við frekari umfjöllun þar sem
það hentar.
Upplýsingarnar eru skráðar í þess-
ari röð: fundarstaður, dagur (eða
tímabil) og fjöldi fugla, ef um fleiri en
Náttúrufræöingurinn 61 (2), bls. 81-91, 1992.
81