Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 24

6. mynd. Birkiplöntur við grasvíði í ábornum reit á Vakhól í júní 1991. Stærstu birki-
plöntur (þvermál blaðkrónu 15 mm) eru merktar með hvítum hringjum. Grasvíðir er á
miðri mynd afmarkaður með gulri línu. Hattar lakksveppa (Laccaria lacccitá) eru merkt-
ir með gulum hringjum. Lengd stiku á miðri mynd er 12 cm. Birch seedlings (Betula pu-
bescens) near a willow plant (Salix herbacea) in afertilized plot at the experimental site in
June 1991. The biggest seedlings (maximum crown diameter 3= 15 mm) are marked with
white rings. The willow is enclosed by a yellow line. The fruitbodies of Laccaria laccata
are marked with yellow rings. Scale length is 12 cm. Ljósm. photo Sigurður H. Magn-
ússon.
birkiplantna og fjarlægðar þeirra frá
víði á melnum í Vakalág. Birkið sem
var á um 70 cm breiðu svæði næst
víðiplöntum reyndist vera mun stærra
en það sem var lengra frá og voru
vaxtaráhrif komin fram strax á fyrsta
hausti eftir spírun.
Astæður þessa munar geta verið
margar, t.d. má gera ráð fyrir að skjól
sé heldur meira næst víðiplöntum en
víðast annars staðar á melnum, en
sýnt hefur verið fram á að lág skjól
geta haft jákvæð áhrif á vöxt (Carls-
son 1990). Flestar víðiplönturnar voru
jarðlægar og engin þeirra náði meira
en 11 cm hæð. Olíklegt er að skjól sé
meginorsök meiri vaxtar birkisins við
víðiplöntur. Við grasvíði, sem er
skriðull og mjög lágvaxinn (1-2 cm),
voru „stórar” birkiplöntur (6. mynd)
líkt og við hávaxnari víðitegundir, svo
sem grávíði. Einnig er ljóst að einung-
is hluti birkiplantnanna varð fyrir
vaxtaráhrifum í nágrenni víðisins, sem
mælir gegn því að eingöngu sé um
skjóláhrif að ræða.
Önnur hugsanleg ástæða meiri vaxt-
ar birkiplantna við víði er að þar séu
betri næringar- og rakaskilyrði. Lík-
legt er að ekki ráði tilviljun ein hvar
víðiplöntur finnast á melnum. Gera
má ráð fyrir að þær séu einkum þar
sem spírunar- og vaxtarskilyrði hafa
verið hentug á fyrstu stigum lífsferils
þeirra. Einnig er sennilegt að víðir og
aðrar tegundir sem mynda gróðureyj-
102