Náttúrufræðingurinn - 1992, Blaðsíða 37

3 mvnd En svo hefur Hálfdán prestur frá sagt síðan, að ekki hafi hann troðið upp í rif-
ur allar því hann hafi aldrei ætlað sér að gjöra við því, sem inn fyki, heldur hinu, sem út
færi Er þar síðan kölluð Hálfdánarhurð norðan í Olafsfjarðarmúla, þar sern Hálfdán
prestur lauk upp bjarginu. Segja svo sannorðir menn, að hún sé rauð að lit og ólík því
sem hitt bergið er, og að með henni séu allmiklar gættir, einkum að neðanverðu, sem
Hálfdán prestur hefur ekki viðgjört". (Einar Ólafur Sveinsson 1944). Myndin sýnir Hálf-
dánarhurð „í hálfa gátt“. Ljósm. Hreinn Haraldsson.
basalt 15% og ólivínbasalt 18%. Alls
var basalt talið rnynda 90% staflans,
gjallkargi rúin 7% og setberg tæp 3 /o.
Basalthraunlögin eru nokkuð mis-
munandi, allt frá stórstuðluðu og lítið
sprungnu bergi yfir í mikið sprungið
og leirfyllt basalt. Sprungufyllingar
eru oftast þunn leirskæni eða kalsít og
sprungufletir víðast bylgjóttir og frem-
ur hrjúfir. Gjallkargi er yfirleitt holu-
fylltur og samlímdur, en gropinn og
sundurlaus kargi kemur þó fyrir. Flest
setlögin eru gerð úr siltríkum sand-
steini sem er tiltölulega harður og
leysist lítið upp í vatni.
Fyrir jarðgangagerð skiptir miklu
máli að basalthraunlögin séu tiltölu-
lega þykk og lítið sprungin, þannig að
sem minnst hrynji úr þaki ganganna.
Einnig er miklvægt að setlög séu ekki
mjög þykk og að gjallkargi sé sæmi-
lega vel samlímdur.
Jarðlagahalli
Meðalhalli jarðlaga er um 5° til suð-
vesturs. Halli jarðganga er um 1° til
norðvesturs og jarðlagahalli í göngum
urn 1,5° til norðvesturs. Þar eð göngin
voru að mestu unnin upp á móti hall-
anum (frá Ólafsfirði) komu ný jarðlög
fyrst í ljós í gólfi ganganna, lagmótin
færðust síðan hægt og rólega upp
veggina uns viðkomandi lag hvarf upp
fyrir göngin (4. mynd).
115