Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 51

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 51
2. mynd. Stampar séðir frá norðri. í forgrunni sér yfir melgresishóla í Stóru-Sandvík. - Two of the most prominent spatter cones of the Younger-Stampar crater row, seen from the north. Mynd/photo Magnús A. Sigurgeirsson. FrÁ StÖMPUM TIL SJÁVAR Þegar ekið er út á Reykjanes úr norðri og komið framhjá Stóru-Sandvík blasa við framundan tveir formfagrir hraungígar sem rísa vel yfír umhverfi sitt. Þeir heita Stampar (2. mynd) og eru nyrstir gíga á gígaröð sem við þá er kennd, Yngri- Stampagígaröðinni. Samsíða henni og litlu vestar eru lágir gíghólar sem tilheyra Eldri-Stampagígaröðinni. Eru þeir mjög veðraðir og því heldur ellilegir að sjá. Ör- nefnið Stampar hefúr á síðari árum verið heimfært yfir á alla gíga Stampagíga- raðanna beggja og er notað þannig á landabréfum, þótt það eigi í raun aðeins við um tvo fyrmefnda gíga. Yngri-Stampa- gígaröðin liggur síðan til suðvesturs, í átt til sjávar. Nærri henni miðri er áberandi gígur sem heitir Miðahóll og skammt upp af ströndinni er einn stærsti gígurinn, Eldborg dýpri. Aðrir gígar eru fremur lítið áberandi í landslaginu og bera ekki sérstök heiti. Við Kerlingarbás, grunna vík við ströndina, eru syðri endamörk gígaraðar- innar á landi. Framundan básnum stendur 51 m hár móbergsdrangur í sjó sem heitir Karl. Þess má geta að við ströndina, fyrir miðjum Kerlingarbás, stóð eitt sinn annar drangur, Kerling, sem nú er löngu hruninn. ■ REYKJANESKERFIÐ Reykjanes liggur á mótum gliðnunar- og goshryggja Norður-Atlantshafsins og ís- lands. Öll umbrot sem þar verða, eldvirkni og höggun, eru tengd gliðnunarhrinum. Á Reykjanesskaga liggja skástíg eldstöðva- kerfi hvert vestur af öðru og áfram eftir Reykjaneshryggnum á hafsbotni. Vestasta eldstöðvakerfið liggur um Reykjanes og er við það kennt. Það er um 25 km langt í suð- vestur-norðausturstefnu og liggja syðstu 9 km þess neðansjávar (Sveinn P. Jakobsson o.fl. 1978). Á sjókorti má glöggt sjá neðan- sjávarhrygg sem gengur suðvestur frá nesinu og er neðansjávarhluti Reykjanes- kerfisins (Sjómælingar Islands 1972). Hraun á Reykjanesi eru úr basalti. Frá gossprungum hafa runnið hraun úr þóleiíti 213
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.