Fréttablaðið - 20.05.2009, Qupperneq 36

1. tölublað maí 200912
Snilld að
vera edrú
Í góðærinu voru það Björgólfur Guðmundsson og Jóhannes í Bónus sem héldu
uppi merkjum þess að vera edrú. Þá áttu allir alvöru karlar að hætta að drekka og
meika það feitt í bisness. Í dag er okkur alveg sama um peninga og leitum inn á við
og náum bata. Auðvitað hlýtur svarið við því hvernig við förum að því að liggja hjá
KONUNUM. Mikael Torfason hafði samband við nokkrar flottar konur sem unnu
ekki í happadrætti heldur unnu í sjálfum sér og vita sem er að það er eiginlega hálf
kjánalegt að deyfa sig fyrir lífinu.
„Ég hélt mér my
drekka,“ segir Linda Vilhjálmsdóttir rithöfundur, „svo ég
keypti mér allskonar föndur- og prjónadót. En ég náði bara
að prjóna eina peysu. Það var nóg annað að gera.“
Þetta var fyrir tæpum níu árum. Síðan þá hefur viðhorf
Lindu til lífsins tekið 360 gráðu snúning. Hún er líka
sannfærð um að hún væri lengur í lifenda tölu ef hún hefði
ekki hætt.
„Og það var fleira sem kom mér á óvart. Til dæmis
uppgötvaði ég að mér finnst ekkert sérstaklega gaman að
fótbolta þegar bjórinn fylgir ekki með. Ég er svo til hætt
að fara á völlinn og horfi í mesta lagi á úrslitaleikinn
í heimsmeistarakeppninni,“ segir Linda og hlær
og bætir því við að það sé líka allt annað og
skemmtilegra líf að ferðast án áfengis. „Maður
er ekki lengur bundinn við barinn.“
„Ég hef verið að þvælast til mið-
austurlanda síðustu ár með Jóhönnu
Kristjónsdóttur. Þetta eru frábærar
ferðir og í haust fer ég í síðustu
ferðina með henni því hún er að
hætta.“
Linda býr í miðbænum.
Í sömu íbúðinni. Hún er
ennþá rithöfundur og á
, j ,
fá sér bíl áður og vildi mikið frekar nota peninginn í annað.
Það sem breyttist mest var afstaðan til lífsins. Hún er til
dæmis byrjuð í líkamsrækt og bjóst aldrei við því að fara að
eyða peningum, tíma og orku í svoleiðis puð.
„Ég hef líka minna þol fyrir drykkju annarra. Ég finn
það. Án þess að ég vilji setja mig á háan hest þá finnst mér
ég sjá betur og betur hvað íslenskt samfélag er alkóhólískt,“
segir Linda en hún býr við Laugaveg og fær því drykkjuna
beint í æð.
„Ég verð alltaf jafn hissa þegar ég kem út á Laugaveginn
á kvöldin um helgar og lendi á útihátíðinni sem stendur
þar allt árið um kring. Ég er svo sjálfhverf að ég gleymi því
alltaf að partíið er ekki búið þó að ég hafi kosið að yfirgefa
svæðið,“ heldur Linda áfram og glottir.
„Annars er voða erfitt að útskýra fyrir fólki hvað það var
mikill léttir að taka þessa ákvörðun. Það erfitt að koma því í
gegn til allra þeirra sem þora ekki að sleppa takinu á glasinu.
Fólksins sem heldur að fjörið fari úr lífinu ef það hættir að
drekka. Það er ekki þannig. Og þetta er miklu léttara svona.
Það er miklu auðveldara að lifa lífinu án áfengis en með
því,“ segir Linda og bætir því að hún sé þakklát fyrir að eiga
seinni hálfleik lífsins eftir, alsgáð. „Ég á alla möguleika á
góðu lífi og innihaldsríku,“ segir Linda að lokum.
y y
að hætta að drekka. Eða ú hún fékk sér bíl. Þorði aldrei að
Þakklát fyrir að
eiga seinni hálfleikinn eftir
LINDA VILHJÁLMSDÓTTIR, rithöfundur:
Nú, þegar heilbrigðisráðherrann
er að gæla við skatt á sykur til að
megra landsmenn, er vert að hafa
í huga að fituna má upprunalega
rekja til andstöðu skattsins –
opinberrar niðurgreiðslu. Vandinn
liggur í moldinni í miðvesturríkjum
Bandaríkjanna. Þar liggur Biblíubeltið
og þótt íbúum dreifbýlisins
fækki jafnt og þétt eru þeir enn
mikilvæg atkvæði. Svo mikilvæg að
beingreiðslur til bónda í Kansas og
Iowa eru margfaldar á við það sem
meðalbóndi Evrópusambandsins
getur látið sig dreyma um. Munurinn
á landbúnaðarstyrkjum þessara
svæði liggur þó ekki síður í því að
í Evrópu eru bændur styrktir til að
viðhalda hefðbundnum búháttum,
framleiða í hófi og halda með því
uppi verði og gæðum – á meðan
beingreiðslur í miðvesturríkjum
Bandaríkjanna hvetja til aukinnar
framleiðni og minni gæða og
leiða til einhæfni í framleiðslu
og lifnaðarháttum. Nú er lítið
annað framleitt í þessum sveitum
en maís og sojabaunir. Þetta
óheyrilegt magn af niðurgreiddum
maís og soja hefur umbreytt
matarkosti Bandaríkjamanna. Þessi
offramleiðslu hefur svo mikið afl að
henni tókst meira að segja að breyta
uppskriftinni á Coca Cola. Það er
ekki lengur sykur í Coke heldur
kornsíróp, af því sírópið er niður-
greitt og ódýrara. Þar sem Coke
sparar tvo þriðju á að nota kornsíróp
í staðinn fyrir sykur – og sírópið er 95
prósent af innihaldinu – niðurgreiða
bandarískir skattgreiðendur í raun
gosdrykki ofan í heimsbyggðina.
Vegna þessa fjárausturs hefur
óhollustan hægt og bítandi unnið
samkeppnina við ávaxtasafa og
mjólk – jafnvel vatn – einkum meðal
þeirra sem þurfa að horfa í aurinn.
Þess vegna hefur offita orðið merki
fátæktar á Vesturlöndum. Hún er
vandi fólks sem vegna lítilla auraráða
verður að láta sér lynda það fæði sem
ríkið greiðir niður – og ríkið hefur
einbeitt sér að því að greiða niður
óhollustu á borð við Coca Cola og
Pepsi.
Ríkisstyrkt farsótt
En ekki bara Coke og Pepsi. Það
er talið að sojabaunir megi finna
í um 60 prósent af öllum vörum í
bandarískum súpermarkaði og maís
í um 75 prósent. Samt eru maís og
sojabaunir óvanalegur kostur á borði
flestra Bandaríkjamanna. Í stað
þess að setja þessar afurðir beint
á markað eru þær brotnar niður í
sterkju, síróp og aðrar grunneindir
og þessi efni síðan notuð í matvæli
og skepnufóður. Vegna meðgjafar
frá skattgreiðendum eru þetta
lang ódýrustu hitaeiningarnar á
markaðnum og eru því aðalhráefni
matvælaiðnaðarins sem hefur
tekist að gerbreyta vestrænum
matarvenjum á síðustu örfáu
áratugum. Þessar niðurgreiðslur og
matvælaiðnaðurinn, sem byggir á
þeim, hefur ekki aðeins gerbreytt
matseðli Vesturlandabúa heldur gert
offitu að nokkurs konar farsótt í okkar
heimshluta.
Og þar sem þessi farsótt er styrkt
af bandarísku ríkisstjórninni er ef
til vill ekki svo róttækt fyrir íslensk
stjórnvöld að setja á skatta til að vega
á móti niðurgreiðslunum, þó ekki
væri til annars en að draga aðeins úr
fitun þjóðarinnar.
Svæsnasta fyllirí sögunnar
En hvers vegna að ræða þetta í
blaði Samtaka áhugafólks um
áfengisvandann?
Í fyrsta lagi vegna þess að þessi
sama mold í Kansas og Iowa leiddi til
eins svæsnasta fyllerís sögunar og gat
af sér bindindishreyfinguna og síðar
bannárin. Og kannski AA-samtökin
í kjölfar ósigurs templara þegar
banninu hafði verið aflétt.
Landnám hvíta mannsins í
miðvesturríkjunum hófst nokkrum
áratugum fyrir lagningu járnbrauta.
Vandi landnema á þessu fáránlega
frjósama svæði, þar sem svört
moldin var 30, 40 metra djúp, var
að koma afurðum á markað. Fyrir
tíma kælingar og járnbrauta hefði
mjólkin súrnað, osturinn myglað,
kornið þránað og eplin skemmst á
leið á markað. Eini möguleikinn til
að flytja þessa frjósemi til neytenda
var að brugga brennivín. Brennivínið
skemmdist ekki á lagernum og
þoldi flutninginn. Og þegar aukin
framleiðsla lækkaði verð stækkaði
bara markaðurinn. Fleiri gátu verið
fullir oftar. Og þar sem lítil takmörk
voru á frjósemi moldarinnar í
miðvesturríkjunum gátu bændur
þar einfaldlega aukið framleiðsluna
til að bæta sér upp lægra verð á
markaði. Og það leiddi til enn lægra
verðs. Sem jók enn á fylleríið.
Allt þetta brennivín helltist
yfir samfélag í upplausn. Þetta
var samfélag fólks sem hafði
flúið bágindi heima fyrir, siglt yfir
Atlandshafið og byrjað nýtt líf í nýju
og ókunnugu landi sem var langt
utan félagslegt aðhalds ættar og
heimasamfélags. Aukin aðgangur
að áfengi í formi lægra verðs dró
þetta unga og ómótaða samfélag á
heljarinnar fyllerí. Áfengisneyslan í
Bandaríkjunum á þessum tíma var svo
taumlaus að það er ekki fyrr en á allra
Aðgengi að sykri og áfengi
SAMFÉLAGSMÁL
GUNNAR SMÁRI EGILSSON rifjar upp
sögu bindindishreyfingarinnar í kjölfar
nýrra hugmynda um að skattleggja sykur.
ÉG VERÐ ALLTAF JAFN-
HISSA ÞEGAR ÉG KEM ÚT Á
LAUGAVEGINN Á KVÖLDIN
UM HELGAR OG LENDI Á ÚTI-
HÁTÍÐINNI SEM STENDUR ÞAR
ALLT ÁRIÐ UM KRING.“