Fréttablaðið - 20.06.2009, Síða 22

20. júní 2009 LAUGARDAGUR
UMRÆÐAN
Þórður Grímsson skrifar um framlag
Íslands á Feneyjatvíæringnum
Undirritaður gerir sér grein fyrir því að gagnrýni á ákvörðun Kynningarmið-
stöðvar íslenskrar myndlistar, undir stjórn
Christians Schoen framkvæmdastjóra, um
að velja Ragnar Kjartansson og verk hans
„The End“ sem fulltrúa Íslands á Feneyja-
tvíæringnum, kann að hljóma eins og biturt,
öfundsjúkt og innantómt þvaður fyrir hinni
íslensku listaelítu og fleirum. Undirritaður biður þó
lesanda að skoða nokkur atriði áður en hann lofar
þetta merkilega verk og listamanninn að baki því.
Undirritaður las fréttatilkynningu um verkið The
End, horfði á sjónvarpsviðtöl við listamanninn og
fylgist með allri umræðu og umfjöllun um Feneyja-
tvíæringinn.
Fréttatilkynningin er stútfull af lofyrðum og
háfleygum setningum um sannindi og mikilvægi
verksins og listamannsins, til dæmis í þá veru að
hann „vegi salt á milli hins háfleyga málara Caspar
David Friedrichs og tvíeykisins Gilberts og George
sem sækja öllum stundum í hversdagsleikann“; að
verkið spanni „epískar víddir í tíma og rúmi“. Andr-
eas Eriksson kemst svo að orði: „Ég sé skálann í
Feneyjum fyrir mér eins og vita á heimsenda sem
gín yfir tóminu. Öldur á höttunum á eftir týndum
sálum og mistur við sjóndeildarhringinn varna því
að þig sundli á barmi hyldýpisins. Hafið ber ekkert
nafn og á bryggjunni situr maður án örlaga.“
Í sjónvarpsviðtali við Einar Fal Ingólfsson á mbl.
is, einhvers konar kynningu/umfjöllun um lista-
verkið og Ragnar sjálfan, eyddi Ragnar mestum
tíma í að útskýra litinn á sundskýlunni sem fyrir-
sætan, Páll Haukur Björnsson, átti að klæðast og
hvers vegna. „Ég er búinn að vera sko að stúdera
hvernig skýlu Palli eigi að vera í sko,“ sagði Ragnar
og bætti við: „Þetta verður svona svört Speedo-
skýla, verst ég er ekki með hana, hún er núna inni í
Herrafataverslun Kormáks og Skjaldar, hann hérna
hann Guðmundur þar er að sauma sko gula rönd
á svörtu skýlurnar.“ „Af hverju gula rönd?“ spyr
fréttamaðurinn og Ragnar útskýrir: „Það er eitt-
hvað sem ég var alveg „obsessed“ af sko, fannst það
rosa mikilvægt að það væri svona gul rönd hérna“
og bendir á hlið skýlunnar. „Er það eitthvað ákveðið
tísku-steitment?“ spyr fréttamaður. „Je, það bara
tjsu gasalega smart (mikill hlátur).“
Á engum tímapunkti í allri þessari þvælu gat
undirritaður fundið útskýringu á neinu sem
listamaðurinn ætlaði sér með verkinu, ein-
ungis samhengisleysu.
Undirritaður hugsar til verks sem hann
sá sýnt í Hafnarhúsinu 18. september 2006
sem hafði yfirskriftina „Stúka Hitlers“.
Ragnar Kjartansson sýndi þetta verk í
sýningunni Pakkhús Postulanna og var
búinn að skipuleggja gjörning sem hann
svo aflýsti sökum „uppgjafar við verkið
sjálft“. Að panta stúku Hitlers af Helga
Björnssyni, fá hana senda til Íslands, fá nei-
kvæða umfjöllun og gefast að lokum upp
fyrir verkinu. Í hverju er listin fólgin? Hver var
meiningin, var tilgangur með verkinu og hver er
yfirlýsingin?
Er hugsanlegt að meistarinn gefist upp fyrir mál-
verkinu margfaldaða í Feneyjum, slökkvi á Kletta-
fjallamyndböndunum og komi heim því tóbaks- og
áfengisneyslan reynist honum um of?
Undirritaður veltir því fyrir sér, hvort það sé
óeðlilegt að listamenn sem sýna fyrir hönd Íslands á
Feneyjatvíæringnum skýri list sína. Auðvitað væri
það óeðlilegt ef allir listamenn væru með svör á
reiðum höndum um allar hliðar verka sinna og hug-
leiðingar, en á ekki listamaður að geta gert grein
fyrir því hvað hann er að gera, hvaðan hann kemur
í sambandi við áhrifavalda, hafa einhvers konar
rökstuddar hugmyndir um eigin listsköpun og kom-
ast betur að orði en sex ára barn, í stað þess að nota
hikorð inn á milli annars hvers orðs, vera ýkt krútt-
aður og sætur, og koma sér á Feneyjatvíæringinn
með því að vera ógó næs?
Að mati undirritaðs er vandamálið það að hér á
landi taka mjög fáir mark á myndlist og finnst eigin-
lega bara rosalega flott hjá „litlustu“ þjóðinni og
„litlasta“ landinu að taka þátt í sýningu á borð við
Feneyjatvíæringinn, og að það sé bara besta hug-
myndin að senda mesta krúttið út hlæjandi með
gítar, bjór og mann í Speedo-sundskýlu. Guð forði
okkur frá því að taka okkur sjálf alvarlega. Undir-
rituðum finnst að Christian Schoen, Kynningar-
miðstöð íslenskrar myndlistar og menntamálaráðu-
neytið megi og eigi að skammast sín fyrir þessa
ákvörðun.
Það er líka undarlegt að í allri umræðunni í þjóð-
félaginu í dag um ríkisútgjöld komi það hvergi fram
að Ragnar Kjartansson og allt hans fylgdarlið sé
styrkt bak og fyrir í sex mánuði í Feneyjum til að
drekka bjór og reykja sígó.
Höfundur er myndlistarmaður.
Prump er ekki list
UMRÆÐAN
Bára Friðriksdóttir skrif-
ar um gjöld kirkjunnar
Hinn 26. maí sl. birtist grein í Fréttablaðinu
eftir Guðmund Guðmunds-
son, um að Þjóðkirkjan sé
undanþegin fasteignaskatti
og lóðagjöldum. Þar vísar
hann í lög um tekjustofna
sveitarfélaga nr. 4/1995. Honum
finnst ekki ástæða til þess að nefna
að allar kirkjur og bænhús annarra
trúfélaga sem eru skráð hjá dóms-
og kirkjumálaráðuneytinu fá sama
afslátt. Í 5. gr. laganna er líka til-
tekið að safnhús sem ekki eru rekin
í ágóðaskyni eru undanþegin sama
skatti. Einnig lætur hann liggja á
milli hluta að sendiráð erlendra
ríkja hér á landi og hús alþjóða-
stofnana eru undanþegin fasteigna-
skatti og lóðaréttindum. Guðmund-
ur talar um lóðagjöld en í lögunum
segir að ofantaldar stofnanir hljóti
niðurfellingu á lóðarréttindum.
Fasteignagjöld samanstanda af fast-
eignaskatti, lóðaleigu, sorphirðu-
gjaldi, holræsagjaldi og vatnsgjaldi
og fá ofantaldir aðilar niðurfellingu
á fyrstu tveim liðunum, af hinum
greiðir Þjóðkirkjan sín gjöld.
Afsláttur fasteignagjalda
Auk afslátta af gjöldum til ofan-
greindra aðila fella sveitarstjórnir
oft niður fasteignaskatt fleiri aðila.
Þær hafa heimildir í lögum nr.
4/1995 sjá 5. gr. „Sveitarstjórn er
heimilt að veita styrki til greiðslu
fasteignaskatts af fasteignum þar
sem fram fer starfsemi sem ekki
er rekin í ágóðaskyni, svo sem
menningar-, íþrótta-, æskulýðs-
og tómstundastarfsemi og mann-
úðarstörf.“ Neðar í sömu grein er
vísað til heimildar sveitarstjórna
að veita afslátt eða niðurfellingu til
tekjulágra elli og örorkuþega. Víða
gefa sveitarfélög eldri borgurum
afslátt á fasteignagjaldi. Vonandi
halda þeir ívilnun þó að þrengi að
því þeir hópar þurfa sannarlega
á fjárstuðningi að halda.
Einnig hafa íþróttafélög
víða fengið afslátt. Von-
andi fær hann að halda sér
í kreppunni því öll félögin
fyrir utan sendiráðin í 5.
gr. 4/1995 vinna að mann-
úðarmálum og öll að bættu
samfélagi.
Þjóðkirkjan leggur fram
þjónustu við mikið félags-
starf frá vöggu til grafar,
t.d. æskulýðsstarf sem hefur mikið
forvarnargildi.
Þjóðkirkjan og aðrir
Guðmundur talaði um 16 kirkjur í
Reykjavík með fasteignamat upp
á 6 milljarða. Þær eru reyndar 15
(kannski telur hann Seltjarnar-
neskirkju með) og er fasteigna-
mat þeirra auk safnaðarheimila
5.848.320.000 krónur. Hann gerir
ráð fyrir 100 milljónum í fast-
eignagjöld. Af B-flokki fasteigna
í Reykjavík reiknast mér að fast-
eignagjöldin séu 401.345.542 kr.
þar af greiðir kirkjan 324.147.718
kr. Hann sér ofsjónum yfir þessum
afslætti hjá Þjóðkirkjunni.
Til að átta sig á þessu í sam-
hengi við annað og víkka myndina
má nefna að fasteignamat íþrótta-
hússins Fjölnis í Grafarvogi er
1.374.650.000. Það er eitt stakt hús,
byggt alfarið á kostnað Reykjavíkur-
borgar. Það hefur rétt á að sækja
um fasteignaskattsafslátt og fær
góða styrki, eins og önnur íþrótta-
félög frá borginni. Væri réttlátt að
antisportistar heimtuðu að notend-
ur stæðu undir öllum kostnaðinum?
Íþróttamannvirki, kirkjur, safn- og
menningarhús, allt er þetta samfé-
lagsauður þegar það er notað til
uppbyggingar og viðhalds góðu
mannlífi. Við eigum að styðja það.
Guðmundur hafði allt á hornum
sér varðandi Hallgrímskirkju og
núverandi viðhaldskostnað sem
hann taldi allan úr vasa skattborg-
ara. Bygging Hallgrímskirkju var
alfarið ákvörðun Alþingis, enda
ekki á færi safnaðarins að standa
undir henni. Núverandi viðhald
skiptist jafnt á milli ríkis, borgar
og Hallgrímskirkju það ég best veit.
Það kemur kannski sumum á óvart
en Hallgrímskirkja er fjölsóttasti
ferðamannastaður á Íslandi. Þar
koma 300.000 ferðamenn á ári, það
er fyrir utan allt safnaðarstarf
og tónleikahald. Á veraldarvefn-
um flokkast hún sem ein af 10 ein-
stæðustu kirkjum í heiminum þó að
Guðmundur sjái ekkert fallegt við
hana (sjá til dæmis „10 most unique
churches“ á google).
Viðhald kirkna
Viðhaldskostnaður kirkna leggst
almennt að langmestu leyti á við-
komandi sókn. Það eru félagsgjöld
þjóðkirkjufólksins sem borga. Auk
þess getur sóknin sótt um styrk
í jöfnunarsjóð kirkna en hann
er hlutfalls lega lítill, enda eiga
margar kirkjur í vanda með við-
hald. Það er ekki spennandi að
skera niður gróskumikla starfsemi
svo að steinninn haldi sér. Þess
vegna skiptir félagsgjald skráðra
þjóðkirkju meðlima miklu máli.
Ríkið innheimtir gjaldið, 855 krónur
á mánuði af 16 ára og eldri og skil-
ar kirkjunni. Það kostar þig 10.260
krónur að vera í kirkjunni á ári og
ekkert fyrir börnin. Af þessari inn-
komu þarf hver kirkja að standa
straum af öllum kostnaði sínum.
Félagsauður er mikill í kirkjunni
auk menningarlegs- og trúarlegs
auðs. Dýrmætasti auður kirkjunn-
ar felst í von trúarinnar. Við eigum
aðgang að höfundi sköpunarverks-
ins í gegnum Jesú Krist. Þar er
elskandi hugur sem skilur okkur
og heyrir. Þar er máttugur Guð sem
vill leiða þjóðina í gegnum aðsteðj-
andi erfiðleika. Það veitir mér styrk
og hjálp að biðja fyrir þjóð og ráða-
mönnum í þessum þrengingum.
Trúin í kristinni kirkju veitir mikla
huggun, uppörvun, aðhald og von.
Þeim hefur fjölgað sl. vetur sem
hafa leitað til kirkjunnar. Guð gefi
að siðferði Krists fái að byggja upp
sterkari þjóð.
Höfundur er sóknarprestur.
Kirkjan skilar mannauði
BÁRA
FRIÐRIKSDÓTTIR
ÞÓRÐUR
GRÍMSSON
Það er allt í lagi. Pappelina vill láta ganga yfir
sig á skítugum skónum. Hún er nefnilega úr plasti.
Pappelina virkar því best þar sem mikið álag er
á gólfinu. Tilvalinn félagi í forstofuna eða eldhúsið.
Svo vill hún líka fara í þvottavél.
Plastmotturnar frá Pappelinu hafa farið sigurför
um heiminn og eru nú loksins fáanlegar á Íslandi.
Kíktu á úrvalið í verslun Kokku eða á kokka.is.
Á skítugum
skónum?