Samvinnan - 01.12.1956, Blaðsíða 5

Þessi kirkja á að risa i Langholtsbyggð i Reykjavik. Hún verður að nokkru leyti i hinum þjóð-
lega, gamla sveitabœjastil og skemmtileg tilbreyting. Það er athyglisverð nýjung, að félagsheimili
safnaðarins verður áfast við kirkjuna (burstin til hecgri á myndinni) og innangengt á milli. Fram-
stafn verður að miklu leyti úr gleri. Yfir kirkjunni er léttur sviþur, en hún þarf að vera nokkuð
há til að njóta sin. Hörður Bjarnason húsameistari, hefur teiknað kirkjuna. Uþjnstaðan i teikning-
unni er hið hclga form þrihyrningsins.
in, úr torfi og grjóti en máttarviðir
og árefti að mestu innflutt timbur.
Snauðar hafa kirkjurnar verið af
gripum í fyrstu, en smám saman eign-
ast helga muni úr silfri og ýmsum
góðmálmum, oft mjög haglega gerða.
Stærstu og merkustu kirkjurnar voru
snemma byggðar úr timbri, en meg-
inþorri allra íslenzkra kirkna var úr
torfi, með timburþili að framan. Turn-
lausar voru þessar kirkjur flestar, en
krossmark var upp úr framgafli. Ein-
staka kirkjur urðu mjög auðugar
bæði af jörðum og lausafé, en auður-
inn setti ekki veruleg merki á kirkj-
urnar, þar sem ekki var hægt að
byggja þær úr varanlegu efni. Einnig
fyrir þær sakir hafa íslenzkar kirkjur
verið fremur fátækar af listaverkum.
Bárujárnsklœddar timburkirkjur.
Þegar kom fram á síðustu öld var
bárujárn komið til sögunnar og þá
tóku menn að klæða timburkirkjurn-
ar með því. Kirkjubyggingarstíllinn
var nú kominn í mjög fast form. Að-
alkirkjan var eins og örlítið ílangur
kassi með fremur bröttu þaki og lág-
um turni upp úr þakinu fram við
gaflinn. Þrátt fyrir þetta fasta form
gátu kirkjurnar verið mismunandi
stílhreinar og svipfagrar. Kom þar
aðallega til greina hæð og gildleiki
turnsins í hlutfalli við aðrar línur í
byggingunni. Þessi kirkjubyggingar-
stíll hefur unnið sér slíka helgi í aug-
um landsmanna, að margir álíta hann
hinn eina kirkjustíl, sem geti komið
til greina. Þetta álit gildir jafnt nú
á dögum, þegar annar og nýr bygg-
ingarstíll hefur rutt sér til rúms í öll-
um öðrum byggingum.
Timbur getur ekki talizt varanlegt
byggingarefni á íslandi fremur en
torf. Timburkirkjurnar fúnuðu á til-
tölulega fáum árum, en þetta breytt-
ist til batnaðar með járnklæðning-
unni. Orsjaldan var um neina upp-
hitun að ræða og þessvegna heldur
kaldsamt að sitja þar undir guðsþjón-
ustu að vetrarlagi.
Eigi að síður var kirkjan sá eini
staður, þar sem fólk kom saman að
staðaldri. Þaðan spurðust tíðindi og
þangað sóttu menn guðsblessun, sem
var fólkinu meira virði í þá daga en
nú. Kirkjan var hið raunverulega fé-
lagsheimili með miklu víðtækari þýð-
ingu fyrir fólkið og landsbyggðina
heldur en kirkian nú á dögum.
Fremur sjaldan er hægt að tala um,
að þessar kirkjur hafi verið listrænar
byggingar og engu fremur eftir að
járnið kom til sögunnar. Kirkjurnar
Eiga íslendingar
á 20. öld að reisa
kirkjur í gömlum
stíl — eða nýjum?
ustu listamenn voru fengnir til að
skreyta kirkjurnar með málverkum
og höggmyndum. Rafael og Michel-
angelo gerðu frábær málverk í hvelf-
ingar Péturskirkjunnar og Sixtinsku
kapellunnar í Róm. Mörg beztu verk
gömlu meistaranna eru frescomyndir
í kirkjum, það er að segja, málaðar í
blautt kalk. Kirkjan var auðug og
það var keppikefli listamanna að fá
til meðferðar slíkar skreytingar.
Kirkjubyggingar á íslandi fyrr
á öldum.
Eftir Kristnitökuna árið 1000 voru
hofin rifin og víða byggðar kirkjur.
Engar nákvæmar heimildir eru um
hinar fyrstu kirkjur, en þær hafa þó
vafalaust verið byggðar, eins og hof-
Halldór Jónsson, arkitekt, hefur teiknað þessa
kirkju, sem nú er ncer fullsmiðuð i Borgarnesi.
Hún er með hinu venjubundna formi, sem
þröngsýnir kalla „hið eina rétta". Kirkjan er
fremur svipfalleg, en kinverski þakstíllinn á
turninum hefði gjarna mátt vera á aðalþakinu
og kvistunum.
5