Samvinnan


Samvinnan - 01.12.1957, Síða 8

Samvinnan - 01.12.1957, Síða 8
Maðurinn, sem mótaði stuðlaberg og fjallatinda í nútíma byggingar Guðjón Samúelsson hefur sett meiri svip á íslenzka húsagerð, en nokkur annar maður íslenzk byggingalist er ung. Hér á Iandi eru varla til hús, sem grannþjóð- ir okkar mundu kalla gömul, — ein- staka timburhús 100—150 ára, sárafá steinhús, eins og Viðeyjarstofa, stjóm- arráðið og alþingishúsið, eldri en frá aldamótum. Flestallt það, sem kalla má íslenzkar byggingar í varanlegu efni, er frá árum fyrri heimsstyrjaldar- innar eða yngra. Þetta stafar af þeirri sögulegu stað- reynd, að íslendingum tókst ekki í þúsund ár að ná valdi yfir neinum var- anlegum byggingaefnum, en urðu að Iáta sér nægja híbýli, gripahús og kirkjur úr torfi, grjóti og timbri. Jafn- vel kaþólska kirkjan, sem alls staðar erlendis reyndist stórhuga í bygginga- málum, gat ekki flutt varanlega bygg- ingalist inn í þetta fjarlæga eyland. Þó voru menn að reisa risavaxnar dómkirkjur á meginlandinu í þann mund, er sögur voru skrifaðar á bók úti á íslandi. Þegar flóðgáttin loks opnaðist og öld steinsteypunnar upp- hófst með íslendingum, fóru þeir geist sem oftar með nýj- ungar. A þeim tímamótum var ungur Skaftfellingur að Ijúka námi í húsagerðarlist í Kaupmannahöfn og var hon- um tekið opnum örmum við heimkomuna og gerður að húsameistara ríkisins. Þessi ungi maður fékk tækifæri til stórvirkja á skömmum tíma, Kaþólska kirkjan í Landakoti er veg- legasta kirkjubygging, sem enn hejur verið byggð á Islandi. Svipmót kirkj- unnar er gotneskt, en auk þess mót- aði Guðjón styrktarsúlurnar utan á kirkjunni i íslenzkum hamrastil og burstirnar til hliðanna bera svip sunn- lenzkra sveitabœja. sem enginn annar húsameistari ís- lenzkur hefur fengið eða er nokkru sinni líklegur til að fá. Guðjón Samúelsson var afkasta- maður mikill alla ævi. enda var þess full þörf. Það þurfti að reisa á skömm- um tíma og voru reist mörg sjúkrahús, skrifstofubyggingar, skólar alls konar, kirkjur, vitar, presta- og embættis- mannasetur, íbúðahús, sundhallir og leikhús. Og allt þetta teiknaði Guð- jón eftir því sem embætti hans krafð- izt eða óskað var af honum. Árangur- inn er sá, að verk hans setja ótrúlega mikinn svip á nálega allt byggt ból á landinu, en þó sérstaklega Reykjavík og stærstu kaupstaðina. Má sökum fjölda bygginganna að vissu leyti þekka fyrir, að byggingastíll Guðjóns skyldi taka miklum breytingum á æviferli hans, enda gerði hann tilraun- ir til að fá fram sérstakan íslenzkan byggingasvip, sem fáir aðrir bygginga- meistarar hafa reynt, svo að vitað sé. Flestar elztu byggingar Guðjóns eru teiknaðar í hefðbundnum stíl, þeim sem hann lærði í skóla og not- aður hafði verið mikið um alla Evr- ópu allt frá því um aldamót eða jafn- vel lengur. Dæmi eru Reykjavíkur Apótek, Eimskipafélagshúsið og Landsspítalinn. Landsbankann end- urbyggði Guðjón samkvæmt óskum forráðamanna í hinum gamla endur- reisnarstíl, enda minnir hann á hallir í Flórenz og Róm. Þá varð Guðjón fyrir miklum áhrifum frá frönskum byggingum, eins og sjá má þær bezt- ar. Þaðan hafði hann hina löngu glugga með mörgum smárúðum, en hann gerði hús sín að öðru leyti eins einföld og sviphrein og hann gat. Má sjá þennan svip á Sundhöllinni í Reykjavík, Amarhvoli og fleiri bygg- ingum. 8 SAMVINNAN

x

Samvinnan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.