Samvinnan - 01.07.1976, Blaðsíða 9

rymi bauðst hjá kaupfélaginu
a Kópaskeri fluttust leiksýn-
þangað. Nýlega hefur á
°Paskeri verið gerð könnun á
Pessu efni, sem vafalaust er
re það sem hún nær, en ó-
hvort hún er tæmandi.
amkvæmt þeirri könnun voru
1 dæmis eftirtalin leikrit
synd: Pétur skraddari (þýtt),
engdamamma (Kristín Sig-
lusdóttir), Bjargið (Jakob
^uúri), Maður og kona (Jón
f hor°ddsen), Apakötturinn
utlent), Upp til fjalla
norskt), Syndir annarra
mar Kvaran), Frænka
unarleys og Happið (Páll J.
Ardal).
Að þessum leiksýningum
0 u fjögur félög, Kvenfélagið
iarnan, Kvenfélagið Kol-
SvU>’ Kngmennafélag Núp-
unSa og Ungmennafélag
wettunga. Leikstarfsemi á
Kopaskeri mun hafa staðið
sviPuðum hætti til ársins
’ en verið litil eftir það.
, .Jar ^að, að farið væri með
eikflokka milli sveita. Má
nn sem dæmi, að Kópa-
ersmenn sýndu Sundkapp-
n 1 Kelduhverfi og Keldu-
hverfingar Kinnarhvolssystur
(1953) á Kópaskeri við mikla
hrifningu á báðum stöðum.
Sú viðleitni til leiklistar, sem
hér hefur verið getið, á skilið
ýtarlegri umsögn, en rúmsins
vegna er hægt að gefa hér. Það
skal þó fullyrt, þó að hér væri
eingöngu um framtak heima-
manna að ræða, sem engra
faglegra leiðbeininga nutu, þá
skapaði starfsemin örugga
leikmenningu i héraðinu.
Óhætt er að fullyrða, að ein-
stakir leikarar náðu i þessum
sýningum árangri á lands-
mælikvarða. Sérkennilegt er
það, að í fámenni koma fjár-
mál naumast til greina i sam-
bandi við starfsemi þessa. Það
sem fólkið leggur á sig, er
unnið fyrir málefnið. Þau
standa í járnum ánægjan og
launin.
Hljómlist og sönglist áttu
miklum vinsældum að fagna
um og eftir siðustu aldamót.
Munnharpan og harmonikan
fullnægðu við dansleiki, fyrir
æðri hljómlist voru orgelið og
fiðlan. Hljóðfæri þessi voru
afar sjaldgæf í fyrstu, en vegna
vinsælda þeirra fjölgaði þeim,
aðallega orgeli. Langspil liðna
timans var þá að syngja sitt
siðasta vers.
Hin andlega vakning þjóðar-
innar á síðustu tugum 19. ald-
arinnar fékk ónóga útrás vegna
fátæktar og þó enn fremur að-
stöðuleysis til skólamenntun-
ar. Útþráin fylgdi fast á hæla
vakningarinnar. En leiðir til
skólamenntunar voru engar.
Þó voru til staðar disir tvær til
huggunar, ljóðdísin og söng-
dísin og þær voru tengdar
systurböndum. Aldamótaskáld-
in svöluðu mörgu þyrstu hjarta
og söngdísin á næsta leiti. Eitt
og eitt heimili komst yfir org-
el, ungur sveinn eða meyja
varð sér úti um tilsögn i spil-
un og það var farið að sam-
syngja ættjarðarljóðin. Þessi
menning þróaðist ört. Á fyrstu
tugum aldarinnar fjölgaði
hljóðfærum jafnt og þétt,
kunnátta í hljóðfæraleik og
söngur varð almennings eign.
Ungmennafélögin tóku i sama
streng.
Björn Kristjánsson siðar
kaupfélagsstjóri lærði orgel-
spil í æsku, kenndi unglingum
í sínu umhverfi og æfði söng.
Það var kveikjan í þeirri sveit.
Svava Þorleifsdóttir var braut-
ryðjandi í Öxarfirði og foringi
meðan hennar naut við. Stein-
þór Þorgrímsson vinsæll laga-
smiður kom inn i héraðið á
stríðsárunum fyrri. Hann
stofnaði söngkóra í Öxarfirði
og Kelduhverfi og æfði þá til
1920 eða 1921.
Árni Björnsson í Lóni æfði
söng i heimahögum í 8 ár, eftir
þvi sem næst verður komist.
Starfssvæði hans varð sveit-
irnar Kelduhverfi, Öxarfjörð-
ur, Núpasveit og Slétta. Hann
byrjaði í Kelduhverfi með 6
manna karlakór 1923 þá 18 ára.
Hann hafði verið um tíma i
spilatíma hjá Sigurgeir söng-
kennara á Akureyri til styrktar
sjálfsnámi. Sem söngstjóri var
hann mjög fullkominn, ná-
kvæmur og öruggur. Þar við
bættist óvenjulegur áhugi,
fórnfýsi og síðast en ekki síst
töfrandi persónuleiki, sem
hafði þau áhrif á syngjendur,
að allt varð að víkja fyrir
söngnum. Það mátti segja, að
hann færi eldi um sveitirnar.
Árangurinn varð mikill. Hann
æfði karlakóra og blandaða
9