Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1922, Qupperneq 8

2 Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
Eg vil leyfa mér að lialda því fram að skilningur
beggja aðila sé réttur. Pyrir málstað kaupmanna er þa-ð
best, að sem allra flestir menn í landinu séu félagslega
óþroskaðir. Stofnun sem vinnur að því að auka félagsmála
þroska þjóðarinnar verður óviljandi en óhjákvæmilega til
að gera milliliðastéttinni erfiðara fyrir. En að sama skapi
finna leiðtogar samvinnumanna að starf þeirra verður þvi
léttara, sem þeir eru studdir af fleiri, greinagóðum, vel
mentuðum mönnum.
Aður en eg kem nánar að aðalefni málsins, vil
eg taka fáein dæmi til skýringar því, hvers vegna
samvinnumentun er nauðsynleg hér á landi.
1. Af því að aðalerfiðleikar, sem félögin eiga við
að stríða eru tortrygni og óvild margra manna, sem
hvorttveggja stafar af vanþekkingu.
2. Af því að eins og til háttar á íslandi er sam-
vinnufélagsskapur í verslun afarmikið erfiðari í fram-
kvæmd en í flestum öðrum löndum. Reynir hér meir
en tíðkast annarsstaðar á þroska og manndóm forstöðu-
manna, starfsfólksins og félagsmanna yfirleitt.
3. Jafnvel í elstu kaupfélögum á íslandi, sýnir reynslan
að furðu mikið af félagsstarfinu hvílir á herðum eins eða
fleiri manna, og að ekki er auðveldlega úr bætt, ef þeirra
missir við skyndilega.
4. í yngstu félögunum er beinlínis hættulegt, ef ekki
fylgist að framför í félagslegum efnum og efnaleg framþróun.
Nú mun eg leiða rök að því, hversvegna samvinnu-
mentun er óhjákvæmileg á Islandi ef hér á að vera
samvinnufélagsskapur, nema að nafni til. Eg vil þá víkja
að fyrsta liðnum, hættunni, sem félagsskapnum stafar af
vanþekkingunni. Eg býst við að öllum sem hér eru inni
sé kunn óánægja í mjög mörgum af félagsdeildum Sam-
bandsins ut af því að einstaka sinnum borga kaupmenn
sumar íslenskar afurðir, á vissum stöðum, hærra en kaup-
félögin, og hærra verði en þær í raun og veru seljast
erlendis. Utan félaganna veldur þessi verðmunur látlausu,