Andvari - 01.01.1901, Blaðsíða 233

skoðanin liin nýja, sem mest mun stafa frá jrróf. Maurer,
sú að hin stjórnlega bylting, sem myndast hafði í land-
inu, óskyld kristninni í íyrstu, en henni nátengd að lok-
um, að f>essi bylting hafi svo miklu ráðið við kristnitök-
una eins og höf. leWir við að rökstyðja — það finst mér
enn þá ekki alveg óyggjandi né full-ljóst, og svo hygg
eg að fleirum kunni að finnast, sem nokkuð eru fróðir
í sögu kristinnar kirkjil og kannast við hennar mörgu og
flóknu kristniboðsstríð. Má vera.að eins og áður var jafnan
vant að þakka eingöngu'l ánda kristninnar hina merkilegu
lögtökú hennar á alþingi várið iooo, eins leiðir viðhvarfið
nú til hinna öfganna, að þakka pólitikinni kristnitökuna
nokkúð meir en hún á skilið. Þetta vildi eg hvorki
sagt íiafa til rýrðar riti eða röksemdum höf., né í því
skyni, að eg ætli mér eða treysti til að rökstyðja þessa
bending mína, heldur er þetta liugboð mitt. Samt bið
eg leyfis að mega' ofurlítið benda á ástreður mínarí þessa
stefnu.
Höf. er vitur maður og skarpskygn sjálfur, og virð-
ist honuni því eiginlegt að ætla, að sagan eða rás viðburð-
anna gerist einkum fyrir þeirra tilstilli og framkvæmd,
sem vitrastir eru. Og þannig ritar hann oftast og rök-
styður. En til er vit og vit, og. sigurinn ekki ætíð i
hendi hins sterka. Sagan er heimsdómur, sagði Schiíler,
og verður sem varir og ekki varir. Þó menn hafi lengi
þakkað krafti kristindómsins (eins Qg eg sagði) það, að
hann bar sigur úr býtum á alþingi, hpfir lengi verið lof-
uð kænska Þorgeirs goða. Höf. ritar ^njög vel um Þor-
geir, og það átti hann skilið, en — í flj^tu máÍi að segja,
— horfir kristnitökumálið svo við mér, að lögtaka þess
er minna að þakka Þorgeiri og Halli á Síðu, minna að
þákka byltingaflokki »hinna nýju goða«, já, minna að
þakka þeim Iljalta og Gizjúri hvíta en þemi hinurii and-
lega jarðeldi kristindómSÍns sjálfs, er brann i brjóstum