Stúdentablaðið - 17.06.1945, Blaðsíða 6

6
STtJDENTABL AÐ
við vísindi, bókmenntir, listir, — með
því síðara við bóklega og hagnýta
menntun almennings í landinu. Hvor-
ugu má áfátt vera. Æðri menning er
ekki einhlít, ef alþýðan er óupplýst og
kann’ hvorki á skrift né bók. Ein fjöl-
mennasta þjóð veraldar, suður og aust-
ur við Indlandshaf, verður að lúta yfir-
ráðum margfalt fámennari, framandi
þjóðar. Þó á sú þjóð sína glæsilegu æðri
menningu, sín yndisfögru og vit-
þrungnu ljóð að fornu og nýju, sína
djúpu lífsspeki, sína miklu andans mer.n
og þjóðskörunga. En allt kemur fyr>r
ekki. Okkur er sagt, að almenningur
austur þar sé ekki nógu þroskaður til
áð meðtaka hinn heilaga anda sjálfstæð-
isins, hann standi á of lágu menningar-
stigi til þess að þjóðin geti stjórnað sér
sjálf. Um sannindi þess skal ég ekki
dæma. En — voru ekki svipuð rök notuð
gegn okkur í okkar sjálfstæðisbaráttu?
Yið íslendingar eigum ótvíræit því
láni að fagna, að standa feti framar um
alþýðumenntun en flestar þjóðir aðrar.
Hér má heita, að allir, sem ekki eru
andlega volaðir og vanheilir, séu læsir
og skrifandi. Mikill hluti íslenzku þjóð-
arinnar hefur af bóklestri öðlazt tals-
verða þekkingu á mörgum sviðum
mannlífsins. En mörgu er samt áfátt.
Það er deilt á barnafræðsluna í landinu
fyrir það, hversu henni sé ábótavant.
Það er deilt á unglingafræðsluna fyrir
það, hversu mjög skorti þar á fast kerfi
og samræmi milli skólanna. Það þykir
.skorta kennslu í ýmsum nauðsynjagrein-
um, svo sem orðsins list. Mörg efnileg
xmgmenni verða að hverfa frá fyrirhug-
uðu framhaldsnámi vegna fátæktar,
skorts á skólahúsum og af öðrum ástæð-
um. Það verður að hefja nýja sókn á
sviði alþýðumenntunar. íslenzka þjóðin
verður að gera sér ljóst, að eirimitt al-
þýðumenningin er einn hyimingar-
steinninn undir sjálfstæði hverrar þjóð-
ar. Vel menntur landslýður er máttar-
stólpi íslenzks fullveldis.
En hin æðri menning mun ekki síð-
ur færa björgin í grunn undir framtíðar-
höll hins íslenzka fullveldis. Skáld og
aðrir listamenn, vísindamenn, andans
menn, eru hinir andlegu sendiherrar ís-
lands út um allar álfur heims. Sagnrit
Snorra, dýrðarljóð Iiallgríms Pétursson-
ar, hafa kynnt öðrum þjóðum andlegt
atgervi íslands á himinháu stigi. Skáld-
verk íslenzku skáldanna, vísindaverk ís-
lenzkra fræðimanna, tónsmíðar tón-
skáldanna, söngur söngvaranna, myndir
málaranna, líkneski listasmiðanna, —-
öll þessi afrek íslenzkra anda og handa
flytja þann boðskap út um lönd og höf,
að hér yzt á Ránarslóðum búi þjóð, sem
eigi þann andlega sköpunarmátt, þá
æðri menning, að hún eigi skilið, — eigi
heimtingu á að vera sjálfstæð þjóð.
Að þessum andlega glæsigróðri þarf
að hlúa. 17. júní, á stofndegi hins ís-
lenzka lýðveldis, sameinumst við í þeirri
von, að á íslandi megi haldast og lifa
frjáls þjóð, sem sjálf ræður ein sínu
landi. Og að það sjálfstæði verði ekki
eingöngu fjárhagslegt og formlegt, held-
ur og andlegt og menningarlegt full-
veldi, þar sem frjáls og glæstur andi fs-
lands svífur yfir vötnurium.